(Εισαγωγή:
Οι πρόσφατες ρυθμίσεις της φαρμακευτικής νομοθεσίας δημιούργησαν σοβαρά ερμηνευτικά ζητήματα. Στο Υπουργείο Υγείας, οι διάφορες Περιφέρειες της Χώρας, αποστέλλουν ερωτήματα για διευκρινίσεις, οι οποίες ωστόσο δεν παρέχονται προς το παρόν, καθώς είναι υπό διαβούλευση. Υπάρχει κατά συνέπεια στασιμότητα και αναμονή για αναγκαίες ερμηνευτικές ή νομοθετικές πρωτοβουλίες.
Το παρόν αποτελεί συμβολή στον προσδιορισμό και οριοθέτηση του προβλήματος).
Με το Ν. 4334/16-07-2015 (ΦΕΚ Α’ 180) κυρώθηκε η απόφαση της Συνόδου των Αρχηγών Κρατών της Ευρωζώνης και η Ελληνική Κυβέρνηση δεσμεύθηκε (πέραν των ΜΗ.ΣΥ.ΦΑ., που δεν εξετάζεται στο παρόν) «να υιοθετήσει περισσότερο φιλόδοξες μεταρρυθμίσεις στην αγορά προϊόντων με ένα ξεκάθαρο χρονοδιάγραμμα για εφαρμογή όλων των συστάσεων της Εργαλειοθήκης Ι του ΟΟΣΑ, συμπεριλαμβανομένης της ιδιοκτησίας των φαρμακείων.
(Σημείωση: εκτενής ανάλυση για τη νομιμότητα επιβολής της υποχρέωσης αυτής και σχολιασμός των συστάσεων της Εργαλειοθήκης Ι, στην από 30-09-2015 ανάρτησή μου υπό τον τίτλο «Ελληνικό Φαρμακείο: η ύστατη ώρα», καθώς και στην παρεμφερή από 07-08-2015. Χαίρομαι ιδιαίτερα διότι τα διατυπωθέντα στις αναλύσεις αυτές νομικά και ουσιαστικά συμπεράσματά μου επιβεβαιώθηκαν 6 μήνες αργότερα από την ίδια την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (Commission), όπως προκύπτει από την απάντησή της στο συναφές ερώτημα που της απηύθυνε από το Ευρωκοινοβούλιο ο Ευρωβουλευτής Ν. Χουντής. Χαίρομαι δε ακόμη περισσότερο διότι ο Πρόεδρος του ΠΦΣ Κ. Λουράντος υιοθέτησε τη σχετική εισήγησή μου και διά του άνω Ευρωβουλευτή, απευθύνθηκε στην Commission το σχετικό ερώτημα, ως μόνη αρμόδια, πλην Δικαστηρίων, να λάβει θέση. Αποδείχθηκε επομένως ότι ο Κλάδος των Φαρμακοποιών αδικήθηκε κατάφωρα νομικά, αλλά και ουσιαστικά. Πήγε, με άλλα λόγια, «σαν το σκυλί στ’ αμπέλι», από την πολιτική ανευθυνότητα του Γιάνη Βαρουφάκη, που πρότεινε την αλλαγή στο «ιδιοκτησιακό» των φαρμακείων ενώ το θέμα εθεωρείτο λήξαν, και την άγνοια της φαρμακευτικής νομοθεσίας εκ μέρους αυτών που διαπραγματεύθηκαν με τους «ΘΕΣΜΟΥΣ» το ζήτημα των φαρμακείων. Υπάρχει ως εκ τούτου χώρος για επανατοποθέτηση του Υπουργείου επί του ζητήματος).
Πώς υλοποίησε και σε ποιο βαθμό η Ελληνική Κυβέρνηση την άνω ΜΟΝΑΔΙΚΗ αναληφθείσα δέσμευση; Νομοθέτησε με «περιοριστική» διάθεση, όσον αφορά την είσοδο των ιδιωτών στην «ιδιοκτησία» των φαρμακείων ή αντίθετα επέδειξε «φιλελεύθερο» πνεύμα;
Κατά την άποψή μου, η ερμηνεία του γράμματος των διατάξεων της ΚΥΑ, οδηγεί μάλλον στην παραδοχή της δεύτερης εκδοχής.
Ας τα δούμε διεξοδικά:
Η Ελληνική Κυβέρνηση εξέδωσε προς το παρόν τρία νομοθετήματα, των οποίων επιχειρείται η ερμηνευτική προσέγγιση:
- Το Ν. 4336/14-08-2015 (ΦΕΚ Α’ 94). Με το νόμο αυτό αντικαταστάθηκε το άρθρο 1 του Ν. 1963/1991, ορίζοντας ότι με εκδοθησόμενη Κ.Υ.Α. «καθορίζονται οι προϋποθέσεις, η διαδικασία και κάθε άλλο θέμα σχετικά με τη χορήγηση άδειας ιδρύσεως φαρμακείου».
Με τον ίδιο νόμο καταργήθηκε επιπρόσθετα το άρθρο 6 του Ν. 328/76 που είχε τροποποιήσει το άρθρο 17 Ν. 5607/32. Το άρθρο αυτό, το οποίο εσφαλμένως κατά την άποψή μου καταργήθηκε (βλ. προηγούμενες αναρτήσεις μου), όριζε, μεταξύ άλλων, ότι φαρμακοποιός με φαρμακείο εν λειτουργία δύναται να συστήνει εταιρεία για την εκμετάλλευση του φαρμακείου του είτε με άλλον φαρμακοποιό (απλό οικονομικό εταίρο) είτε με συγγενή του μέχρι β’ βαθμού. Τα ποσοστά συμμετοχής των εταίρων στο μετοχικό κεφάλαιο της εταιρείας διαμορφώνονταν ελεύθερα, μετά την τροποποίηση που είχε υποστεί το άνω καταργηθέν άρθρο 6 από το Ν. 4254/2014. Διαχειριστής της εταιρείας οριζόταν υποχρεωτικά ο αδειούχος φαρμακοποιός.
- Την Κ.Υ.Α. 82829/29-10-2015 (ΦΕΚ 2330 τ. Β’), κατ’ εξουσιοδότηση του άνω Ν. 4336. Η Κ.Υ.Α. αυτή ρύθμισε τα εκεί περιλαμβανόμενα θέματα, ωστόσο διατάξεις της κρίθηκαν άστοχες, αποσπασματικές, άφηναν κενά και οι Περιφέρειες ουσιαστικά απείχαν από την εφαρμογή τους.
Το πρόβλημα διαγνώσθηκε και ο Υπουργός Υγείας με την υπ’ αρ. Α1β/Γ.Π.οικ.87240/13-11-2015 απόφασή του που αναρτήθηκε στη Διαύγεια, συνέστησε Ομάδα Εργασίας για «τη διερεύνηση της υφιστάμενης νομοθεσίας σχετική με τη λειτουργία των φαρμακείων της Χώρας και τη διατύπωση πρότασης για έκδοση νομοθετικής ρύθμισης που θα ρυθμίζει σχετικά θέματα».
- Την Κ.Υ.Α. 6915/29-01-2016 (ΦΕΚ 138 τ. Β’), που τροποποίησε μερικά την εσφαλμένη και ατελή Κ.Υ.Α. 82829/29-10-2015. Η Κ.Υ.Α. αυτή αναμενόταν ότι θα θέσπιζε ένα ολοκληρωμένο νομικό πλαίσιο, ρυθμίζοντας με πληρότητα όλα τα εκκρεμούντα πολύ σοβαρά ζητήματα που αφορούν ιδίως την αδειοδότηση και την εταιρική μορφή λειτουργίας των φαρμακείων για φαρμακοποιούς, ιδιώτες, κληρονομικά φαρμακεία κ.λπ. Ωστόσο, τούτο δεν κατέστη τελικά δυνατόν διότι, κατά πληροφορίες, δεν ολοκληρώθηκαν έγκαιρα οι διαπραγματεύσεις μεταξύ του Υπουργείου Υγείας και των «ΘΕΣΜΩΝ», ως προς το σύνολο των προς ρύθμιση ζητημάτων που περιλαμβάνονταν στο σχέδιο της Κ.Υ.Α. που επεξεργάσθηκε η Ομάδα Εργασίας, εγκρίθηκε από τον Υπουργό και τέθηκε προς διαβούλευση με τους «ΘΕΣΜΟΥΣ» (Σημείωση: Οι διαπραγματεύσεις αυτές, 50 ημέρες μετά, δεν γνωρίζω αν συνεχίζονται, ενώ τα κενά στη νομοθεσία παραμένουν ορθάνοιχτα).
Αρκέσθηκε εύλογα η ΚΥΑ στη ρύθμιση των απόλυτα επειγόντων θεμάτων, απαραίτητων για την έναρξη της διαδικασίας αδειοδότησης των νέων φαρμακείων της πρώτης, από τις δύο περιόδους του έτους 2016, ενώ είναι σαφές πως προκύπτει ανάγκη νέων νομοθετικών ρυθμίσεων για την αποσαφήνιση, βελτίωση και οριστικοποίηση του πλήρους νομικού πλαισίου λειτουργίας των φαρμακείων.
Για λόγους διευκόλυνσης του αναγνώστη, στο συνημμένο Παράρτημα Ι κωδικοποιώ σε ένα ενιαίο κείμενο το πλήρες περιεχόμενο της ισχύουσας Κ.Υ.Α. 82829/29-10-2015, με την ενσωμάτωση σε αυτό των ρυθμίσεων της Κ.Υ.Α. 6915/29-01-201, το οποίο θα αναλύσω σε συνδυασμό με τις συναφείς λοιπές ρυθμίσεις της φαρμακευτικής νομοθεσίας.
Προ πάσης, ωστόσο, αναλύσεως, εκθέτω επιγραμματικά τις θεωρητικά δυνατές περιπτώσεις που ο «ιδιώτης μη φαρμακοποιός», κατ’ αναλογία προς τους φαρμακοποιούς ή συγγενείς μέχρι β’ βαθμού αδειούχων φαρμακοποιών, μπορεί να αναμιχθεί στην «ιδιοκτησία» των φαρμακείων, όπως κατά γενικό και όχι εξειδικευμένο τρόπο ζητήθηκε από τους «ΘΕΣΜΟΥΣ», μετά από πρόταση της Ελληνικής Κυβέρνησης (βλ. Υπουργό Γιάνη Βαρουφάκη):
1. Με την ευθεία χορήγηση σε αυτόν (τον ιδιώτη) του δικαιώματος ιδρύσεως επ’ ονόματί του φαρμακείου σε κενή θέση (Σημείωση: το δικαίωμα αυτή παρασχέθηκε ρητά με την ΚΥΑ).
2. Με την παροχή σε αυτόν του δικαιώματος ίδρυσης φαρμακείου κατά παρέκκλιση των πληθυσμιακών κριτηρίων (όχι σε κενή θέση δηλαδή), με σκοπό τη συστέγαση με ήδη λειτουργούν φαρμακείο, σύμφωνα με τις διατάξεις της παραγράφου 6 του άρθρου 36 του Ν. 3918/2011, όπως ισχύει ήδη για τους φαρμακοποιούς, κατ’ ερμηνεία της διάταξης αυτής (ερμηνευτικά ζητούμενο). 3. Με τη συμμετοχή του σε συνιστώμενη εταιρεία εκμετάλλευσης ήδη λειτουργούντος φαρμακείου, ως απλού οικονομικού εταίρου (δίχως άδεια ιδρύσεως δηλαδή, κατά τα πρότυπα του καταργηθέντος άρθρου 6 του Ν. 328/1976, που προέβλεπε ότι ένας αδειούχος φαρμακοποιός δύναται να συστήνει εταιρεία με άλλον φαρμακοποιό, απλό οικονομικό εταίρο, ή με συγγενή του μέχρι β’ βαθμού) (Σημείωση: τούτο είναι ερμηνευτικά επίσης ζητούμενο, λόγω έλλειψης ρητής ρύθμισης). 4. Με τη χορήγηση του δικαιώματος διατηρήσεως κληρονομικού φαρμακείου. Η περίπτωση αφορά ενήλικα τέκνα, μη φαρμακοποιούς, θανόντος φαρμακοποιού, ως ιδιώτες πλέον, δοθέντος ότι ως μη φαρμακοποιοί, δεν είχαν δικαίωμα διατήρησης του κληρονομικού φαρμακείου, σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία (Σημείωση: τούτο είναι επίσης ερμηνευτικά ζητούμενο). [Βασική παρατήρηση: Η εφαρμογή στην πράξη (με ερμηνευτική προσέγγιση λόγω έλλειψης ρητής πρόβλεψης) των περιπτώσεων κυρίως υπό στοιχεία 2 και 3, ανοίγει διάπλατα την είσοδο των ιδιωτών στην «ιδιοκτησία» των φαρμακείων, πολύ περισσότερο εκτεταμένα από την παρεχόμενη δυνατότητα στους ιδιώτες να ιδρύουν στο όνομά τους φαρμακεία μόνο σε κενές θέσεις. Αν αυτή είναι η πραγματική βούληση του νομοθέτη, τότε πράγματι το ελληνικό φαρμακείο θα καταστεί μακράν το πιο «απελευθερωμένο» φαρμακείο στην υφήλιο από πλευράς «ιδιοκτησιακού» καθεστώτος. Τούτο διότι ο ιδιώτης: i. Θα δύναται να ιδρύει στο όνομά του φαρμακεία σε κενές θέσεις . ii. Θα δύναται να ιδρύει φαρμακεία κατά παρέκκλιση των πληθυσμιακών κριτηρίων με σκοπό τη συστέγαση με υφιστάμενα φαρμακεία (άρθρο 36 παρ. 6 Ν. 3918/2011), όπως ήδη μπορεί να κάνει ένας φαρμακοποιός. iii. Θα δύναται να μετέχει ως απλός οικονομικός εταίρος σε απεριόριστο πλέον αριθμό συνιστώμενων εταιρειών για την εκμετάλλευση υφιστάμενων φαρμακείων αδειούχων φαρμακοποιών και με ποσοστό έως και 99%, όπως μπορούσε, για μια ωστόσο φορά, να κάνει, μέχρι την κατάργηση του άρθρου 6 του Ν. 328/76, ένας φαρμακοποιός ή συγγενής μέχρι β’ βαθμού του αδειούχου φαρμακοποιού. |
ΚΑΤ’ ΑΡΘΡΟ ΑΝΑΛΥΣΗ
ΑΡΘΡΟ 1: ΣΚΟΠΟΣ
Το άρθρο 1 ορίζει ότι:
«Με την παρούσα υπουργική απόφαση θεσπίζονται νέες διατάξεις που καθορίζουν την ίδρυση φαρμακείων στην Ελλάδα, την αρμόδια υπηρεσία χορηγήσεως, την διοικητική περιφέρεια ισχύος της άδειας και τα προσόντα των αιτούντων τις άδειες, φαρμακοποιών ή άλλων φυσικών προσώπων».
Παρατηρήσεις
Το άρθρο αυτό οριοθετεί το πεδίο και εύρος της παρέμβασης της Κ.Υ.Α. στο ρυθμιστικό νομικό πλαίσιο που αφορά τα φαρμακεία και είναι σαφής.
Σε δύο φράσεις ωστόσο εφιστώ την προσοχή:
- «Διοικητική Περιφέρεια ισχύος της άδειας».
- «Τα προσόντα των αιτούντων τις άδειες φαρμακοποιών ή άλλων ΦΥΣΙΚΩΝ προσώπων».
Η πρώτη φράση θα συνεξετασθεί με την παράγραφο 3 του άρθρου 2 της Κ.Υ.Α., όπως έχει τροποποιηθεί.
Η δεύτερη φράση θα εξετασθεί αμέσως παρακάτω.
ΑΡΘΡΟ 2: ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΑΔΕΙΕΣ ΦΑΡΜΑΚΕΙΩΝ
Παράγραφος 1, εδάφιο πρώτο:
«Οι άδειες ίδρυσης φαρμακείων χορηγούνται σε φαρμακοποιούς κατόχους άδειας ασκήσεως επαγγέλματος φαρμακοποιού χώρας μέλους της Ε.Ε., καθώς και σε άλλα φυσικά πρόσωπα πολίτες κράτους-μέλους της Ε.Ε., από τη Διεύθυνση Δημόσιας Υγείας της Περιφερειακής Ενότητας της έδρας των φαρμακείων και εντός αυτής, με απόφαση του Αρμόδιου Περιφερειάρχη και δηλώνονται από τον κάτοχο της αδείας στον οικείο Φαρμακευτικό Σύλλογο εντός εξήντα (60) ημερών».
Παρατηρήσεις ανά ρυθμιζόμενο πεδίο:
- «Οι άδειες ίδρυσης φαρμακείων χορηγούνται σε φαρμακοποιούς κατόχους αδείας ασκήσεως επαγγέλματος φαρμακοποιού χώρας μέλους της Ε.Ε….» Αφορά την αδειοδότηση Ελλήνων ή Κοινοτικών φαρμακοποιών για ίδρυση φαρμακείων στην Ελλάδα. Γνωστόν. Όπως είχε. Ουδέν σχόλιο.
- «…καθώς και σε άλλα (πλην φαρμακοποιών, εννοεί) φυσικά πρόσωπα, πολίτες κράτους – μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης…»
Σημείωση:
Θεσμοθετείται για πρώτη φορά το δικαίωμα των ιδιωτών μη φαρμακοποιών στη λήψη, επ’ ονόματί τους, άδειας ίδρυσης φαρμακείων, με τις εξής περαιτέρω επισημάνσεις:
α. Μόνο στο όνομα φυσικού προσώπου, υπηκόου χώρας – μέλους της Ε.Ε., μη φαρμακοποιού, χορηγείται άδεια ιδρύσεως φαρμακείου στην Ελλάδα: π.χ.
– στον John Smith, Άγγλο υπήκοο, επενδυτή, που επιθυμεί να εκμεταλλευθεί επιχείρηση φαρμακείου στην Ελλάδα.
– στον Χρήστο Αρβανίτη, Έλληνα υπήκοο, επενδυτή, που επιθυμεί να εκμεταλλευθεί επιχείρηση φαρμακείου στην Ελλάδα.
β. Αποκλείεται επομένως η χορήγηση άδειας ίδρυσης φαρμακείου:
– Σε εταιρεία οποιασδήποτε εθνικότητος.
– Σε φυσικό πρόσωπο ή εταιρεία που δεν είναι υπήκοοι κράτους – μέλους της Ε.Ε.
Κατά συνέπεια, πολυεθνική εταιρεία, π.χ. με έδρα την Αμερική ή το Ισραήλ, δεν μπορεί να λάβει ΕΠ’ ΟΝΟΜΑΤΙ ΤΗΣ άδεια ιδρύσεως φαρμακείου στην Ελλάδα, όπως διαχέονταν αρχικά ο σχετικός φόβος. Θα μπορούσε ωστόσο εμμέσως, διά παρένθετου φυσικού προσώπου, κοινοτικού υπηκόου, με ειδική συμφωνία (αντέγγραφο) μαζί του (απόμακρο, υποθέτω, σενάριο για μία πολυεθνική και άρα απίθανο να συμβεί).
- «…από η Διεύθυνση Δημόσιας Υγείας της Περιφερειακής Ενότητας της έδρας των φαρμακείων και εντός αυτής…»
Η διοικητική αρμοδιότητα ανατίθεται στις οικείες Διευθύνσεις των Περιφερειών.
Παράδειγμα: Η Περιφέρεια Αττικής χωρίζεται σε 5 Περιφερειακές Ενότητες: Περιφερειακή Ενότητα Κεντρικού Τομέα Αθηνών, Βορείου Τομέα Αθηνών, Δυτικού Τομέα Αθηνών, Νοτίου Τομέα Αθηνών και Ανατολικής Αττικής.
Ισχύει ό,τι ίσχυε και πριν. Διευκρινίζεται απλά ότι η άδεια που χορηγεί π.χ. ο Κεντρικός Τομέας, δεν ισχύει για δημοτική ενότητα που ανήκει στο Νότιο Τομέα, ή π.χ. εκτός Αττικής, στην Περιφέρεια Κρήτης, για παράδειγμα. Μάλλον αυτονόητο.
- «…με απόφαση του αρμόδιου Περιφερειάρχη…» Η αρμοδιότητα στον Περιφερειάρχη, όπως και πριν. Ουδέν σχόλιο.
- «…και δηλώνονται από τον κάτοχο της αδείας στον οικείο φαρμακευτικό σύλλογο εντός 60 ημερών».
Παρατηρήσεις
- Η παρ. 1 του άρθρου 1 του Ν. 1963/91, όπως τροποποιήθηκε από το άρθρο 216 παρ. 1 Ν. 4281/2014, που προέβλεπε την κοινοποίηση των αδειών ιδρύσεως από τις Περιφέρειες προς τους οικείους Συλλόγους, καταργήθηκε.
- Το νέο στοιχείο είναι ότι η κοινοποίηση (δήλωση) αυτή προς τον οικείο Σύλλογο γίνεται εντός 60 ημερών από τον κάτοχο της άδειας (φαρμακοποιό ή ιδιώτη). Αντιλαμβάνομαι ότι στόχος της διάταξης είναι η αποφόρτιση του έργου των Περιφερειών και η απλοποίηση της διαδικασίας.
Σε κάθε περίπτωση, δεν προβλέπονται κυρώσεις για την παράλειψη της δήλωσης ή του εκπροθέσμου της υποβολής της, ούτε οι συνέπειες της παράλειψης ή του εκπροθέσμου, όσον αφορά την ισχύ της άδειας.
Είναι αυτονόητο ότι αν δεν ορίζονται ρητά τα ανωτέρω, η διάταξη είναι κενή περιεχομένου. Ωστόσο, στην πράξη, η δήλωση αυτή εκ μέρους του κατόχου της αδείας είναι απολύτως αναγκαία προκειμένου να γίνει η εγγραφή του στον οικείο Σύλλογο και περαιτέρω στο ΤΣΑΥ και να συναφθεί η σύμβασή του με τον ΕΟΠΥΥ που γίνεται μέσω του Συλλόγου (τουλάχιστον για την Αττική), ώστε να αρχίσει η λειτουργία του φαρμακείου.
Παράγραφος 1, εδάφιο δεύτερο:
«Με την επιφύλαξη της παραγράφου 4 του παρόντος άρθρου, δεν χορηγείται άδεια ίδρυσης και λειτουργίας φαρμακείου σε νομικά πρόσωπα, πλην των συνεταιρισμών φαρμακοποιών μελών της Ομοσπονδίας Συνεταιρισμών Φαρμακοποιών Ελλάδος και έπειτα από αιτιολογημένη απόφαση του Δ.Σ. της ΟΣΦΕ».
Παρατηρήσεις
Με τη διάταξη αυτή (που δεν τροποποιήθηκε από την δεύτερη ΚΥΑ 6915/2016), είναι επιτρεπτή η λήψη αδειών ίδρυσης – λειτουργίας φαρμακείων και επομένως η εκμετάλλευση φαρμακείων ευθέως από τα Νομικά Πρόσωπα (εταιρείες) των Προμηθευτικών Συνεταιρισμών Φαρμακοποιών ΜΕΛΩΝ ΤΗΣ ΟΣΦΕ (έπειτα από αιτιολογημένη απόφαση του Δ.Σ. αυτής), ΚΑΤ’ ΑΠΟΚΛΕΙΣΜΟ (σημειώνω) άλλων ομοειδών επιχειρήσεων, των ιδιωτικών φαρμακαποθηκών δηλαδή.
Υποστήριξα σε προηγούμενες αναρτήσεις μου και συνεχίζω να υποστηρίζω ότι η διάταξη αυτή πάσχει νομικά και είναι ως εκ τούτου ακυρωτέα, ενώ είναι πιθανό να δημιουργήσει μη μετρήσιμες, στην παρούσα φάση, παρενέργειες στη διάταξη της αλυσίδας εμπορίας των φαρμάκων.
Α. Είναι ακυρωτέα κατ’ αρχήν, ως αντίθετη προς τη συνταγματική αρχή της ισότητος.
Ειδικότερα: «Από τη διάταξη του άρθρου 4 παρ. 1 του Συντάγματος, η οποία ορίζει ότι: «Οι Έλληνες είναι ίσοι ενώπιον του νόμου», καθιερώνεται όχι μόνο η ισότητα των Ελλήνων πολιτών έναντι του νόμου, αλλά και η ισότητα του νόμου έναντι αυτών, υπό την έννοια ότι ο νομοθέτης κατά τη ρύθμιση ουσιωδώς ομοίων πραγμάτων, σχέσεων ή καταστάσεων και κατηγοριών προσώπων, δεν μπορεί να νομοθετεί κατά διάφορο τρόπο, εισάγοντας εξαιρέσεις και προβαίνοντας σε διακρίσεις, εκτός αν η διαφορετική ρύθμιση δεν είναι αυθαίρετη αλλά επιβάλλεται από λόγους γενικότερου κοινωνικού ή δημοσίου συμφέροντος, ΕφΑθ 501/2009 ΝοΒ 57.603»
Ταυτόσημη προς την ανωτέρω, είναι και η κρίση πληθώρας αποφάσεων των ανωτάτων Δικαστηρίων της χώρας.
Στην προκειμένη περίπτωση αδυνατώ να αντιληφθώ και προσδιορίσω νομικά εκείνους τους λόγους γενικότερου κοινωνικού ή δημοσίου συμφέροντος που θα ήταν πρόσφοροι και ικανοί να δικαιολογήσουν τη διαφορετική μεταχείριση μεταξύ των Συνεταιριστικών Φαρμακαποθηκών των Φαρμακοποιών και των Ιδιωτικών Φαρμακαποθηκών, απολύτως ομοειδών επιχειρήσεων χονδρικής πώλησης, ως προς το δικαίωμα και δυνατότητα να εκμεταλλεύονται φαρμακεία, δηλαδή σημεία λιανικής πώλησης φαρμάκων.
Προσεγγίζοντας ωστόσο το θέμα και από την πρακτική, επιχειρηματική, σκοπιά, το εύλογο ερώτημα που ακολουθεί είναι: ποια συγκεκριμένη ανάγκη εξυπηρετείται με την κτήση του προνομίου αυτού από τους Προμηθευτικούς Συνεταιρισμούς και έναντι ποιών θα ασκήσουν ανταγωνισμό; Έναντι των φαρμακείων των μελών τους; Των φαρμακείων των φαρμακοποιών που δεν είναι μέλη τους; Των φαρμακείων των ιδιωτικών φαρμακαποθηκών που είναι προς το παρόν ανύπαρκτα, καθόσον δεν ήταν μέχρι τώρα επιτρεπτή η ίδρυσή τους; Και πώς άραγε θα γίνει αυτό; Μόνο σε κενές θέσεις ή ακόμη και με τη λήψη αδειών ιδρύσεως κατά παρέκκλιση των πληθυσμιακών κριτηρίων, με σκοπό τη συστέγαση με υφιστάμενα φαρμακεία; (άρθρο 36 παρ. 6 Ν. 3918/2011). Μήπως τελικά η υποβόσκουσα ιδέα είναι, κατά ερμηνευτική εφαρμογή των άνω διατάξεων, να αποκτήσουν οι συνεταιριστικές αποθήκες τον έλεγχο των λειτουργούντων φαρμακείων που είναι χρεωμένα σε αυτές, διασφαλίζοντας τις απαιτήσεις τους;
Η παραδοχή αυτής της εκδοχής είναι επικίνδυνη γιατί, για λόγους ισότητος, θα μπορούν να διεκδικήσουν το ίδιο και οι ιδιωτικές φαρμακαποθήκες, έναντι των οφειλετών τους φαρμακοποιών. Τελικό αποτέλεσμα: τα χρεωμένα φαρμακεία θα εξωθηθούν στη μεταβίβαση των επιχειρήσεών τους ή εταιρικών μεριδίων τους στο χονδρεμπόριο, προς συμψηφισμό των αντίστοιχων χρεών τους.
Επισημαίνω τέλος και το εξής σημαντικό: κατά της ΚΥΑ 82829/29-10-2015 προσέφυγαν με αίτηση ακύρωσης ενώπιον του Σ.τ.Ε., τόσο ο ΠΦΣ και ο ΦΣΘ, όσο και ο Πανελλήνιος Σύλλογος Φαρμακαποθηκαρίων. Δεν γνωρίζω αν οι άνω Φαρμακευτικοί Σύλλογοι (ΠΦΣ, ΦΣΘ) αιτήθηκαν την ακύρωση της διάταξης αυτής ως αντισυνταγματικής. Μετά βεβαιότητος ωστόσο και αυτονοήτως, θα προέβαλαν το αίτημα αυτό οι ιδιωτικές φαρμακαποθήκες.
Παρουσιάζω λοιπόν την εξής υπόθεση εργασίας:
Το Σ.τ.Ε. ακυρώνει τη διάταξη αυτή ως αντισυνταγματική, που είναι κατά τη γνώμη μου η μοναδική βάσιμη νομική εκδοχή, για το λόγο ότι δεν συντρέχουν ειδικοί επαρκείς λόγοι γενικότερου ή δημοσίου συμφέροντος που θα στήριζαν το αντίθετο. Η Διοίκηση και ειδικότερα ο Υπουργός Υγείας, σε συμμόρφωση προς τη δικαστική απόφαση, θα υποχρεωθεί να νομοθετήσει. Είτε θα απονείμει ρητά το δικαίωμα αυτό και στις Ιδιωτικές Φαρμακαποθήκες, είτε θα το αποκλείσει και για τις Συνεταιριστικές και για τις Ιδιωτικές φαρμακαποθήκες.
Ποια θα είναι η επιλογή του;
Αν επιλεγεί η πρώτη εκδοχή, φαρμακοποιοί, ιδιώτες και φαρμακαποθήκες (συνεταιριστικές και ιδιωτικές) θα συνευρίσκονται και συνθλίβονται στο στίβο της λιανικής πώλησης φαρμάκων. Πεδίον δόξης λαμπρόν για την επιχειρηματικότητα. Απλά κάποιοι φαρμακοποιοί δεν θα αντέξουν, κατά τη γνώμη μου, τον ανταγωνισμό και θα αλλάξουν ρότα ζωής. Άλλωστε, ποιος εγγυάται την ισότητα στους εμπορικούς όρους ανταγωνισμού, όταν ο ίδιος προμηθευτής προμηθεύει τα ιδιόκτητα φαρμακεία του και ταυτόχρονα τα ανταγωνιστικά προς τα δικά του φαρμακεία των φαρμακοποιών ή ακόμη και των ιδιωτών; Δύσκολη η εξίσωση. Δεν γνωρίζω ωστόσο πόσο ευχερής είναι και η απάντηση.
Β. Η είσοδος του χονδρεμπορίου (συνεταιριστικές – ιδιωτικές φαρμακαποθήκες) στη λιανική πώληση φαρμάκων (φαρμακεία) και οι συνθήκες ανταγωνισμού που θα διαμορφωθούν στη σχετική αγορά, εκτιμώ ότι θα ωθήσουν ομάδες φαρμακοποιών, και γιατί όχι σε συνεργασία με άλλους ιδιώτες, να δημιουργήσουν συνέργιες αυτοοργάνωσης και ανεξάρτητους εμπορικούς θύλακες, με ευθύ προσανατολισμό στο χονδρικό εμπόριο, εντός περιορισμένων γεωγραφικών περιοχών, τουλάχιστον στον τομέα του παραφαρμάκου (κοινή παραγγελιοδοσία, logistic centers κ.λπ.).
Η δημιουργία διαφόρων «δικτύων», θα έχει την τιμητική της. Ωστόσο το ζήτημα αυτό αξίζει να το σχολιάσει κανείς αν συντρέξουν οι αντίστοιχες συνθήκες, καθόσον η αναδιάταξη της αλυσίδας διακίνησης προϊόντων φαρμακείου προμηνύεται αναπόφευκτη.
ΑΡΘΡΟ 2, παράγραφος 2
«Κάθε άδεια ίδρυσης αντιστοιχεί σε ένα (1) φαρμακείο. Για το έτος 2015 επιτρέπεται η χορήγηση μέχρι πέντε (5) αδειών. Ο ανώτατος επιτρεπόμενος αριθμός χορηγούμενων αδειών αυξάνεται κατά μία (1) άδεια κατ’ ανώτατο όριο κατ’ έτος μέχρι το 2020, οπότε και ορίζεται ανώτατος επιτρεπόμενος αριθμός αδειών οι δέκα (10) άδειες σε πανελλαδική κλίμακα».
Παρατηρήσεις
α. Ορίζεται ευκρινώς ότι το «κουστούμι» μιας άδειας «φοριέται» σε ένα φαρμακείο.
β. Ορίζεται, ελλείψει διάκρισης, ότι ένα φυσικό πρόσωπο είτε φαρμακοποιός, είτε ιδιώτης, μπορεί να λαμβάνει μέχρι 5 άδειες εντός του 2015 και μέχρι 10 συνολικά, μέχρι το 2020, σε πανελλαδική κλίμακα.
Θυμίζω ότι με το Ν. 4254/2014 είχε καταργηθεί η διάταξη με βάση την οποία ένας φαρμακοποιός μπορούσε να διευθύνει ένα μόνο φαρμακείο. Εξ αυτού του λόγου ο φαρμακοποιός είχε έκτοτε τη δυνατότητα να ιδρύει απεριόριστο αριθμό φαρμακείων, είτε σε κενές θέσεις, είτε κατά παρέκκλιση των πληθυσμιακών κριτηρίων, υπό τον όρο συστέγασης με λειτουργούντα φαρμακεία, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 36 παρ. 6 του Ν. 3918/2011.
Με τη διάταξη της εξεταζόμενης ΚΥΑ, τόσο οι φαρμακοποιοί, όσο και οι ιδιώτες, προφανώς για λόγους ίσης μεταχείρισης, δύνανται να ιδρύουν επ’ ονόματί τους μέχρι 10 κατά ανώτατο όριο νέα φαρμακεία έως το 2020 σε πανελλαδική κλίμακα. Ερμηνεύοντας επομένως ορθά τη διάταξη, εντός του έτους 2016 είναι επιτρεπτή η ίδρυση μέχρι 6 νέων φαρμακείων από έναν φαρμακοποιό ή ιδιώτη.
Στη συνέχεια και ανά έτος, μέχρι το 2020, είναι επιτρεπτό να ιδρύεται από ένα επιπλέον φαρμακείο από τον ίδιο φαρμακοποιό ή ιδιώτη.
Πώς εφαρμόζονται πρακτικά και επιχειρηματικά οι ρυθμίσεις αυτές;
Σχετικά με τον φαρμακοποιό: ο Φαρμακοποιός δύναται να λειτουργεί κάθε φαρμακείο για το οποίο έλαβε την άδεια ιδρύσεώς του είτε ως ατομική επιχείρηση είτε υπό εταιρική μορφή (τούτο ορίζεται και στο τελευταίο εδάφιο της παρ. 4 της Κ.Υ.Α.).
Όσον αφορά τη μορφή της ατομικής επιχείρησης, ως φορέα εκμετάλλευσης κάθε φαρμακείου, διακινείται η αντίληψη ότι ένας φαρμακοποιός που έχει λάβει π.χ. πέντε άδειες ιδρύσεως φαρμακείων, δεν μπορεί να τα εκμεταλλεύεται ως πέντε χωριστές ατομικές επιχειρήσεις, διότι:
- Ένας ιδιώτης δεν μπορεί να έχει περισσότερα του ενός ΑΦΜ και
- Τα πέραν του ενός φαρμακεία, θεωρούνται ως παραρτήματα του πρώτου, γεγονός που απαγορεύει η φαρμακευτική νομοθεσία.
Η αντίληψη αυτή δεν είναι ορθή. Πράγματι, η προϊσχύσασα νομοθεσία προέβλεπε τη δυνατότητα σε ένα φαρμακοποιό να ιδρύει ένα μόνο φαρμακείο. Υπήρχε παλαιότερα επίσης η πρόβλεψη ότι ένα φαρμακείο μπορεί να ιδρύει και παράρτημά του σε μία άλλη περιοχή, όπως π.χ. σε λουτρόπολη, η οποία ωστόσο δυνατότητα καταργήθηκε στη συνέχεια.
Τα δεδομένα όμως μεταβλήθηκαν. Με την ισχύουσα πλέον νομοθεσία, ένας φαρμακοποιός δικαιούται να ιδρύει απεριόριστο αριθμό φαρμακείων (Ν. 4254/2014), δικαίωμα ωστόσο που περιορίσθηκε ως προς τον αριθμό (10 κατ’ ανώτατο όριο) με την εξεταζόμενη ΚΥΑ. Άρα η έννοια του «παραρτήματος» δεν υφίσταται και δεν μπορεί να απασχολεί υπό οποιαδήποτε εκδοχή, δοθέντος ότι κάθε φαρμακείο είναι αυτοτελώς ιδρυόμενο και δεν αποτελεί «παράρτημα» οποιουδήποτε άλλου.
Το γεγονός ότι φορολογικά η εκμετάλλευση περισσότερων της μίας ατομικής επιχείρησης γίνεται υπό το μοναδικό ΑΦΜ που διαθέτει κάθε ιδιώτης, όπου η κάθε επόμενη της αρχικής, ατομική επιχείρηση, λειτουργεί, φορολογικά πάντοτε, ως παράρτημα της άλλης, δεν συνδέεται με την έννοια της «ίδρυσης παραρτήματος» που στο παρελθόν απαγόρευε η φαρμακευτική νομοθεσία.
Επομένως ο φαρμακοποιός δύναται να εκμεταλλεύεται τα περισσότερα του ενός φαρμακεία για τα οποία έλαβε άδειες ιδρύσεως ως ατομικές επιχειρήσεις, ανεξάρτητες οικονομικά μεταξύ τους, υπό ένα ΑΦΜ, ως φορολογικά παραρτήματα της αρχικής. Δικαιούται ωστόσο να λειτουργεί τα νεοϊδρυόμενα φαρμακεία του και υπό εταιρική μορφή, οπότε δεν τίθεται ζήτημα κοινού ΑΦΜ, καθόσον η κάθε εταιρεία αποκτά δικό της αυτοτελές και μοναδικό ΑΦΜ.
Όσον αφορά την εταιρική μορφή λειτουργίας των φαρμακείων, το ζήτημα θα εξετασθεί εκτενώς παρακάτω.
ΑΡΘΡΟ 2, παράγραφος 3
«Οι άδειες ίδρυσης φαρμακείων χορηγούνται σύμφωνα με τις διατάξεις της παραγράφου 3 του άρθρου 36 του Ν. 3918/2011 (ΦΕΚ 31 Α’), όπως ισχύει».
Με τη διάταξη αυτή αντικαταστάθηκε η ατυχέστατη αρχική διατύπωση της ΚΥΑ 82829/29-10-2015 που όριζε ότι οι άδειες ίδρυσης φαρμακείων χορηγούνται για την περιφέρεια των Δήμων που συστάθηκαν με τις διατάξεις του άρθρου 1 του Ν. 3852/2010, επιτρέποντας έτσι την ίδρυση περισσότερων φαρμακείων από τα προβλεπόμενα, καθ’ υπέρβαση δηλαδή της αναλογίας 1/1000 σε πολλές επί μέρους διοικητικές υποδιαιρέσεις των Δήμων (τοπικές, δημοτικές κοινότητες κ.λπ.), καθώς και τη δυνατότητα μεταφοράς περιφερειακών φαρμακείων στα κεντρικότερα εμπορικά σημεία των Δήμων.
Στο σημείο αυτό επισημαίνω και τα εξής:
Στην από 06-11-2015 ανάρτησή μου υπό τον τίτλο «Πουκάμισο αδειανό η ΚΥΑ για τα φαρμακεία», είχα σχολιάσει έντονα επικριτικά και ιδιαίτερα αναλυτικά την εσφαλμένη αρχική διατύπωση της ΚΥΑ 82829/29-10-2015, ισχυριζόμενος ότι ανατρέπει πλήρως το μηχανισμό εφαρμογής των πληθυσμιακών κριτηρίων που θέσπισε το άρθρο 36 παρ. 3 του Ν. 3918/2011 και εξασφάλισε, με τον τρόπο αυτό, την ορθολογική και ισόρροπη χωροταξική κατανομή των φαρμακείων της Χώρας.
Το θέμα το γνωρίζω σε βάθος, ήδη από τις αρχές του 2011, καθόσον η συγκεκριμένη σύλληψη της ιδέας για την ισόρροπη ad hoc κατανομή των φαρμακείων στις καλλικρατικές εδαφικές υποδιαιρέσεις των Δήμων και η βασική διατύπωση της σχετικής διάταξης του άρθρου 36 παρ. 3 Ν. 3918/2011 υπήρξε το προϊόν συνεργασίας τριών ανθρώπων: του Θεοδώρου Αμπατζόγλου, Προέδρου τότε του ΠΦΣ, του Κωνσταντίνου Λουράντου, Προέδρου τότε του ΦΣΑ και του γράφοντος. Η συνεργασία αυτή έγινε τη δεύτερη ημέρα της Πρωτοχρονιάς του έτους 2011 στην οικία Λουράντου και διήρκεσε από το πρωί μέχρι τη νύχτα. Η οριστικοποίηση της διάταξης του άρθρου 36 έγινε αρκετά αργότερα, μετά από αλλεπάλληλες συσκέψεις με τον Υπουργό Α. Λοβέρδο και τους Συμβούλους του και τη συνεργασία και των Νομικών Συμβούλων του ΠΦΣ, του ΦΣΑ και του Φ.Σ. Πειραιά. Το πρόβλημα λοιπόν και την τεράστια σημασία του, την αντιλήφθηκε άμεσα, όπως ήταν αυτονόητο, ο Πρόεδρος του ΠΦΣ Κ. Λουράντος για τους παραπάνω λόγους και με ανοικτή επιστολή του προς τον Υπουργό Υγείας και σε προσωπικές συναντήσεις και του Προεδρείου του ΠΦΣ μαζί του, ζητήθηκε η επαναφορά σε ισχύ της διάταξης του άρθρου 36 παρ. 3, όπερ και ορθώς εγένετο.
ΑΡΘΡΟ 2, παράγραφος 4, εδάφια 1, 2
«Τα φαρμακεία των ιδιωτών μη φαρμακοποιών που ιδρύονται μετά την έναρξη ισχύος της παρούσας απόφασης λειτουργούν υποχρεωτικά με την μορφή της Εταιρείας Περιορισμένης Ευθύνης, που πρέπει να έχει συσταθεί πριν τη χορήγηση της άδειας λειτουργίας του φαρμακείου. Στην εταιρική σύνθεση των ΕΠΕ στις οποίες συμμετέχουν μη φαρμακοποιοί, μετέχει υποχρεωτικά ως εταίρος, με ποσοστό συμμετοχής τουλάχιστον 20%, και ο ορισθείς υπεύθυνος φαρμακοποιός για την λειτουργία κάθε φαρμακείου».
Από τη διατύπωση της διάταξης αυτής, σε συνδυασμό με τη διάταξη του α’ εδαφίου της παραγράφου 1 του άρθρου 2 της αναλυόμενης ΚΥΑ και τις λοιπές σχετικές συμπληρωματικές διατάξεις της φαρμακευτικής νομοθεσίας, συνάγονται τα εξής:
- Η άδεια ίδρυσης φαρμακείου χορηγείται στο όνομα του αιτούντος ιδιώτη, μη φαρμακοποιού.
- Η λειτουργία του φαρμακείου του άνω ιδιώτη γίνεται υποχρεωτικά υπό την εταιρική μορφή της ΕΠΕ.
- Η σύσταση της ΕΠΕ γίνεται πριν τη χορήγηση της άδειας λειτουργίας του φαρμακείου στον ιδιώτη. Ο χρόνος επομένως που αυτός διαθέτει για τη σύσταση της ΕΠΕ, την κατάρτιση του φαρμακείου και την υποβολή των δικαιολογητικών του άρθρου 218 του Ν. 4281/2014, με το οποίο αντικαταστάθηκε το άρθρο 5 του Ν. 1963/91, προκειμένου να διενεργηθεί επιθεώρηση κατ’ άρθρο 9 του Ν. 5607/32, με σκοπό τη χορήγηση της άδειας λειτουργίας του, είναι 6 μήνες από την κοινοποίηση σε αυτόν ή την παραλαβή της άδειας ιδρύσεως του φαρμακείου του από την αρμόδια Περιφέρεια (άρθρο 4 Ν. 5607/32).
- Στη συνιστώμενη ΕΠΕ μετέχει, πέραν του ιδιώτη, υποχρεωτικά ως εταίρος, με ποσοστό συμμετοχής τουλάχιστον 20% και φαρμακοποιός, κάτοχος άδειας εξάσκησης του επαγγέλματος στην Ελλάδα, ο οποίος ορίζεται ταυτόχρονα υπεύθυνος φαρμακοποιός για τη λειτουργία του φαρμακείου. Πέραν του αδειούχου ιδρύσεως φαρμακείου ιδιώτη και του συνεταίρου του – υπεύθυνου φαρμακοποιού, στην εν λόγω ΕΠΕ δεν δύναται να συμμετέχει οποιοδήποτε άλλο τρίτο φυσικό πρόσωπο, σύμφωνα τουλάχιστον με την γραμματική ερμηνεία της διατάξεως. Ο πληθυντικός που χρησιμοποιείται στη φράση «στην εταιρική σύνθεση των ΕΠΕ στις οποίες συμμετέχουν μη φαρμακοποιοί» ακολουθεί μάλλον τον πληθυντικό της φράσης «στη σύνθεση των ΕΠΕ» και δεν σχετίζεται με τον αριθμό των εταίρων – ιδιωτών που μπορεί να μετέχουν στην εν λόγω ΕΠΕ. Ορθότερη διατύπωση, με την παραδοχή ότι είναι βάσιμη η εισφερόμενη ερμηνεία, θα ήταν η εξής: «Στην εταιρική σύνθεση της ΕΠΕ στην οποία μετέχει ο αδειούχος ιδιώτης, μετέχει υποχρεωτικά ως εταίρος, με ποσοστό συμμετοχής τουλάχιστον 20%, και ο ορισθείς υπεύθυνος φαρμακοποιός για τη λειτουργία κάθε φαρμακείου». Το εταιρικό ποσοστό του εταίρου – υπεύθυνου φαρμακοποιού μπορεί να είναι και υψηλότερο του 20%, κατά την ειδικότερη συμφωνία του με τον ιδιώτη. Ο συνεταίρος και υπεύθυνος φαρμακοποιός του φαρμακείου του ιδιώτη, μπορεί να είναι φαρμακοποιός, Έλληνας ή υπήκοος χώρας – μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που έλαβε ή θα λάβει εν τω μεταξύ άδεια εξασκήσεως του επαγγέλματος του φαρμακοποιού στην Ελλάδα (αναγνώριση στην Ελλάδα της άδειας εξασκήσεώς του που προϋποθέτει για τον τελευταίο και επαρκή !!! γνώση της ελληνικής γλώσσας).
ΑΔΙΕΥΚΡΙΝΙΣΤΑ ΣΗΜΕΙΑ
Εντοπίζω τουλάχιστον έξι βασικά αδιευκρίνιστα σημεία, τα οποία σχολιάζω:
- Η διαχείριση της ΕΠΕ (Ποιος; Και οι δύο; Ένας εκ των δύο; Τρίτος;)
Σύμφωνα με το Ν. 3190/1955 που διέπει τις ΕΠΕ, διαχειριστικό όργανο της εταιρείας είναι οι διαχειριστές. Κατά τη διάταξη του άρθρου 16 διαχειριστές της εταιρείας, διαθέτοντες και εξουσία εκπροσώπησης, είναι όλοι οι εταίροι, δρώντες συλλογικά, εφόσον δεν έχει συμφωνηθεί κάτι άλλο. Το καταστατικό της εταιρείας ή η συνέλευση των εταίρων μπορούν ωστόσο να αναθέτουν τη διαχείριση των εταιρικών υποθέσεων και την εκπροσώπηση της εταιρείας σε έναν ή περισσότερους εταίρους ή ΤΡΙΤΟΥΣ για ορισμένο ή αόριστο χρονικό διάστημα. Διαχειριστές μπορεί να είναι φυσικά ή και ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ (εταιρείες), εκτός από δημοσίους υπαλλήλους και καθηγητές Πανεπιστημίων (άρθρο 17 παρ. 4).
Η εξεταζόμενη ΚΥΑ δεν ορίζει, ούτε περιορίζει, τα πρόσωπα που νομιμοποιούνται στη διαχείριση της ΕΠΕ για τη λειτουργία του νεοϊδρυόμενου φαρμακείου, ούτε την εθνικότητά τους. Επομένως διαχειριστής μπορεί να ορισθεί, πέραν του ενός ή του άλλου εταίρου, και οποιοδήποτε τρίτο φυσικό ή νομικό πρόσωπο (εταιρεία).
Ακραία μεν, αλλά πιθανή, επομένως, η εξής εικόνα ενός ελληνικού φαρμακείου, δίχως προφανώς φυλετικά υπονοούμενα: Αδειούχος ιδρύσεως του ελληνικού φαρμακείου Πακιστανός εστιάτορας που έχει λάβει αγγλική υπηκοότητα. Μετέχει στη συνιστώμενη ΕΠΕ για τη λειτουργία του φαρμακείου με ποσοστό 80%. Με ποσοστό 20% μετέχει Έλληνας φαρμακοποιός ή, ακόμη καλύτερα, ένας εξαίρετος άνθρωπος από την Ζιμπάμπουε, που σπούδασε φαρμακευτική στην Πορτογαλία, είναι υπήκοος Πορτογαλίας και έχει αναγνωρίσει την άδεια εξασκήσεως του επαγγέλματος του φαρμακοποιού στην Ελλάδα, γνωρίζοντας λίγα ελληνικά και αναλαμβάνει την υπευθυνότητα του φαρμακείου. Η εταιρική συμμετοχή τους (20%) στην εταιρεία με τον ιδιώτη μπορεί να είναι και εικονική (αντέγγραφο). Διαχειρίστρια της ΕΠΕ ορίζεται η συνεστημένη, στην… Κολομβία, ανώνυμη εταιρεία ή αφανής εταιρεία ή όποια άλλη εταιρική μορφή είναι επιτρεπτή από τη νομοθεσία της Κολομβίας. Αρκεί μια τυπική φορολογική εγκατάστασή της στην Ελλάδα και ανέλαβε τη διαχείριση.
Και έτσι έχουμε την εικόνα ενός υπέροχου πολυπολιτισμικού ελληνικού φαρμακείου. Ανταποκρίνεται η εικόνα αυτή στην πραγματική βούληση του νομοθέτη; Η διατύπωση της διάταξης, ελλείψει ειδικότερης ρύθμισης, υποδηλώνει κατάφαση. Από άγνοια;;; Έστω κι έτσι.
- Μεταβολές στα πρόσωπα των εταίρων
Μεταβολή στα πρόσωπα των εταίρων της ΕΠΕ επέρχεται με τέσσερις κυρίως τρόπους. Ειδικότερα:
α. Με τη μεταβίβαση εταιρικών μεριδίων (άρθρο 28). Αυτή είναι ελεύθερη, εκτός αν το καταστατικό έχει θέσει περιορισμούς ή έχει καταστήσει τα εταιρικά μερίδια όλων ή κάποιου εταίρου αμεταβίβαστα.
Ερωτήματα:
- Ο αδειούχος ιδιώτης εταίρος θα δύναται να μεταβιβάσει τα εταιρικά του μερίδια σε άλλον ιδιώτη; Στην περίπτωση αυτή θα χορηγείται άδεια ιδρύσεως φαρμακείου στον νεοεισερχόμενο ιδιώτη, προκειμένου να υποκαταστήσει τον απερχόμενο αδειούχο ιδιώτη; Ή μήπως θα είναι μεταβιβάσιμη η άδεια ιδρύσεως μαζί με τα εταιρικά μερίδια;
- Ο εταίρος – υπεύθυνος φαρμακοποιός, θα δύναται αντίστοιχα να μεταβιβάζει τα εταιρικά του μερίδια σε τρίτο φαρμακοποιό, ο οποίος θα αναλαμβάνει και την υπευθυνότητα του φαρμακείου;
β. Με την κληρονομική διαδοχή ή τη γονική παροχή (άρθρο 29). Σε περίπτωση θανάτου εταίρου, αν δεν έχει ορισθεί διαφορετικά με διαθήκη, τα εταιρικά μερίδια και η εταιρική συμμετοχή επάγονται στους κληρονόμους κατ’ ιδανικά μερίδια. Τα εταιρικά μερίδια σε περίπτωση κληρονομικής διαδοχής ή γονικής παροχής, δεν μπορούν να καταστούν αμεταβίβαστα με πρόβλεψη του καταστατικού. Τέτοια ρήτρα του καταστατικού είναι άκυρη (άρθρο 29 παρ. 1).
Επομένως, σε περίπτωση θανάτου του αδειούχου ιδιώτη εταίρου, θα δύνανται οι κληρονόμοι του να κληρονομούν την άδεια ιδρύσεως του θανόντος μαζί με τα εταιρικά του μερίδια;;;
Επιπρόσθετα, θα δύνανται οι κληρονόμοι του να μεταβιβάζουν τα κληρονομηθέντα εταιρικά μερίδια σε τρίτο ενδιαφερόμενο ιδιώτη, μαζί με την άδεια ιδρύσεως του φαρμακείου;;;
Αντίστοιχα, σε περίπτωση θανάτου του εταίρου – υπεύθυνου φαρμακοποιού, θα δικαιούνται οι κληρονόμοι του να προσλαμβάνουν άλλον φαρμακοποιό, ο οποίος θα ασκεί την υπευθυνότητα του φαρμακείου ή θα εξέρχονται από την εταιρεία με κάποιο τρόπο; Και αν ναι, ποια θα είναι η τύχη της εταιρείας;
Ο επιζών εταίρος ιδιώτης και κάτοχος της άδειας ιδρύσεως, θα δύναται να προσλαμβάνει νέο συνεταίρο – υπεύθυνο φαρμακοποιό;;; Και σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο, θα μπορούν να συνυπάρχουν στην ΕΠΕ ο αδειούχος ιδιώτης, οι κληρονόμοι του θανόντος εταίρου – υπεύθυνου φαρμακοποιού και ο νεοπροσλαμβανόμενος εταίρος – υπεύθυνος φαρμακοποιός;;;
γ. Με την κατάσχεση εταιρικών μεριδίων (άρθρο 30). Τα εταιρικά μερίδια στην ΕΠΕ είναι δεκτικά κατάσχεσης. Ο κατασχών τα εταιρικά μερίδια και υπερθεματιστής αυτών στον επισπευδόμενο πλειστηριασμό αποκτά αυτοτελή εταιρική συμμετοχή στην ΕΠΕ.
Ερωτήματα:
- Ο κατασχών τα εταιρικά μερίδια είτε του ενός (ιδιώτη) είτε του άλλου (εταίρου – υπεύθυνου φαρμακοποιού) είτε και των δύο, έχει τη δυνατότητα συνεχίσεως λειτουργίας του φαρμακείου και αν ναι, υπό ποιες προϋποθέσεις; Άλλως, ποια είναι η τύχη της εταιρείας;;;
δ. Με την εκούσια ή αναγκαστική έξοδο (αποκλεισμός) εταίρου από την εταιρεία. Στην περίπτωση της εκουσίας εξόδου εταίρου – η οποία μάλιστα συνιστά δικαίωμα του εταίρου, κατ’ αναγκαστικό δίκαιο – ως προϋπόθεση αυτής τίθεται η ύπαρξη σπουδαίου λόγου και η προηγούμενη σχετική απόφαση του μονομελούς πρωτοδικείου κατά τη διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων, με την οποία καθορίζεται και η καταβλητέα στον εξερχόμενο αξία της εταιρικής του συμμετοχής. Το καταστατικό, πάντως, μπορεί να διευκολύνει την άσκηση του δικαιώματος εξόδου, προβλέποντας περιπτώσεις εξόδου με απλή δήλωση του εταίρου, χωρίς δικαστική απόφαση και ανεξάρτητα από την ύπαρξη σπουδαίου λόγου. Το καταστατικό μπορεί να προβλέπει και τρόπο προσδιορισμού της αξίας της εταιρικής συμμετοχής του εξερχομένου, ώστε να παρέλκει και η περί αυτής απόφαση του δικαστηρίου (άρθρο 33 παρ. 1-2).
Για τον αποκλεισμό εταίρου από την εταιρεία, ο νόμος απαιτεί να πληρούνται οι προϋποθέσεις: (α) της ύπαρξης σπουδαίου λόγου, (β) της σχετικής απόφασης της συνέλευσης των εταίρων (που μπορεί να λαμβάνεται με συνήθη πλειοψηφία) και (γ) της περί αποκλεισμού απόφασης του πολυμελούς πρωτοδικείου, επιληφθέντος μετά από αίτηση διαχειριστή ή εταίρου (άρθρο 33 παρ. 3).
Σε αμφότερες τις παραπάνω περιπτώσεις εξόδου εταίρου (εκούσια έξοδος – αποκλεισμός), ο εξερχόμενος έχει απαίτηση για καταβολή της αξίας της εταιρικής του συμμετοχής. Μάλιστα, εξακολουθεί να φέρει την εταιρική ιδιότητα μέχρι την πλήρη ικανοποίησή του. Την αξία της εταιρικής συμμετοχής προσδιορίζει το δικαστήριο.
Βασικό ερώτημα:
Ποια θα είναι η τύχη της άδειας ιδρύσεως και της εταιρείας του φαρμακείου στις άνω δύο περιπτώσεις εξόδου ενός εκ των εταίρων;
- Το κληρονομητό του φαρμακείου του ιδιώτη: Στη συνιστώμενη ΕΠΕ μέτοχοι είναι οι δύο εταίροι. Ο ιδιώτης, δηλαδή ο κάτοχος της άδειας ιδρύσεως του φαρμακείου, και ο εταίρος – υπεύθυνος φαρμακοποιός.
α. Σε περίπτωση θανάτου του ιδιώτη, μπορούν οι νόμιμοι κληρονόμοι του και ποιοι να αποκτήσουν δικαίωμα διατήρησης κληρονομικού φαρμακείου; Υπό ποιες προϋποθέσεις και για πόσο χρόνο; Εάν ο κληρονομούμενος ιδιώτης είναι αλλοδαπός, οι νόμιμοι κληρονόμοι του θα πρέπει να αποδεικνύουν το κληρονομικό τους δικαίωμα, όπως και οι αντίστοιχοι Έλληνες; Τι αντίστοιχα έγγραφα θα προσκομίζουν;
Θυμίζω τις αντίστοιχες διατάξεις της ισχύουσας νομοθεσίας περί κληρονομικών φαρμακείων που αφορούν τους Έλληνες φαρμακοποιούς.
Δικαίωμα διατήρησης του κληρονομικού φαρμακείου έχει ο επιζών σύζυγος για μια 5ετία και τα ανήλικα τέκνα μέχρι την ενηλικίωσή τους. Επίσης τα τέκνα που σπουδάζουν φαρμακευτική για μια 7ετία, εφόσον κατά το χρόνο του θανάτου ήταν ήδη φοιτητές.
Αν δεν υπάρχει σύζυγος ή ανήλικα τέκνα ή τέκνο που σπουδάζει φαρμακευτική, η άδεια χάνει την ισχύ της και ανακαλείται αυτοδίκαια, ενώ η επιχείρηση του φαρμακείου κλείνει.
Διερωτώμαι αν με τις εισαγόμενες μεταρρυθμίσεις της φαρμακευτικής νομοθεσίας και την είσοδο των ιδιωτών στον Κλάδο, έχουν πλέον νόημα οι χρονικοί περιορισμοί για τη λειτουργία των κληρονομικών φαρμακείων, αλλά και γενικότερα οι περιορισμοί στο κληρονομητό των φαρμακείων. Εκτός αν καταργηθεί το δικαίωμα αυτό και για τους φαρμακοποιούς και για τους ιδιώτες, εκδοχή που φαντάζει απολύτως άδικη και ως εκ τούτου απίθανη.
β. Σε περίπτωση θανάτου του εταίρου – υπεύθυνου φαρμακοποιού, τι θα συμβεί;
Κατ’ αρχήν η άδεια ιδρύσεως του φαρμακείου δεν είναι στο όνομά του, άρα δεν μπορεί να γίνει λόγος για διατήρηση κληρονομικού φαρμακείου.
Ωστόσο, δημιουργούνται άλλα ζητήματα, εταιρικού και περιουσιακού χαρακτήρα.
– Θα λύεται αυτοδικαίως η εταιρεία και θα τίθεται σε εκκαθάριση; Μάλλον άδικο.
– Οι κληρονόμοι του εταίρου – υπεύθυνου φαρμακοποιού που κληρονομούν εκ του νόμου τα εταιρικά του μερίδια, θα δύνανται να προσλαμβάνουν άλλον υπεύθυνο φαρμακοποιό και να παραμένουν ως απλοί εταίροι στην εταιρεία ή θα εξέρχονται με κάποιο τρόπο από αυτήν;
– Ο αδειούχος ιδιώτης θα δύναται να προσλαμβάνει νέο συνεταίρο – υπεύθυνο φαρμακοποιό, για τη συνέχιση λειτουργίας της επιχείρησης;
– Σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο, θα μπορούν να συνυπάρχουν στην ΕΠΕ ο αδειούχος ιδιώτης, οι κληρονόμοι του θανόντος εταίρου – υπεύθυνου φαρμακοποιού και ο νεοπροσλαμβανόμενος εταίρος – υπεύθυνος φαρμακοποιός;
– Θα προβλέπεται αναγκαστική έξοδος (αποκλεισμός) των κληρονόμων του θανόντος εταίρου – υπεύθυνου φαρμακοποιού και η αξία των εταιρικών του μεριδίων, μετά από συμφωνία ή δικαστική απόφαση, θα του καταβάλλεται από τον αδειούχο ιδιώτη εταίρο ή τον νεοεισερχόμενο εταίρο – υπεύθυνο φαρμακοποιό;
– Ο αδειούχος ιδιώτης, δοθέντος ότι η άδεια ιδρύσεως του φαρμακείου του θα είναι σε ισχύ και ενεργή, θα δύναται να επανασυστήνει ΕΠΕ με άλλο συνεταίρο – υπεύθυνο φαρμακοποιό;
Τα σχετικά ερωτήματα ως προς το ζήτημα αυτό δεν τελειώνουν ποτέ. Στην πράξη θα εμφανισθεί πληθώρα προβλημάτων.
- Η άδεια ιδρύσεως του φαρμακείου εκδίδεται στο όνομα του ιδιώτη. Στο όνομά του επίσης θα εκδίδεται και η άδεια λειτουργίας του φαρμακείου ή στο όνομα της ΕΠΕ που θα έχει ήδη συσταθεί; Θα είναι μεταβιβάσιμη μαζί με τα εταιρικά μερίδια;
- Θα είναι επιτρεπτή η, μετά από συμφωνία των εταίρων, μεταβίβαση των εταιρικών μεριδίων του εκ των εταίρων υπεύθυνου φαρμακοποιού, σε άλλον φαρμακοποιό που θα αναλαμβάνει και την υπευθυνότητα του φαρμακείου; Εάν υπάρχει διαφωνία, θα ισχύουν οι γενικές διατάξεις που διέπουν τις ΕΠΕ;
- Σε περίπτωση ασυμφωνίας των εταίρων, ποια θα είναι η τύχη της εταιρείας; Θα λύεται κατά συμφωνία ή δικαστικά; Και στις δύο περιπτώσεις, ποια θα είναι η τύχη της άδειας ιδρύσεως και λειτουργίας του φαρμακείου; Θα δύναται ο ιδιώτης, ανεξάρτητα από την συναινετική ή δικαστική λύση της εταιρείας, να επανασυστήνει ΕΠΕ με άλλο συνεταίρο – υπεύθυνο φαρμακοποιό για την εκμετάλλευση της άδειας ιδρύσεως του φαρμακείου του ή η άδεια θα χάνει την ισχύ της;
Τα παραπάνω ζητήματα είναι, ομολογώ, τα ελάχιστα από αυτά που πράγματι θα προκύψουν στην πράξη. Θα ρυθμισθούν νομοθετικά ή θα λειτουργήσουν οι νομικοί κανόνες που διέπουν τις ΕΠΕ και που, σε κάθε περίπτωση, δεν καλύπτουν τις ιδιαιτερότητες της νομοθεσίας που αφορά τη λειτουργία των φαρμακείων;
Αναδεικνύω τα ανωτέρω ζητήματα για να καταδείξω ότι η επιλογή της ΕΠΕ ως εταιρική μορφή λειτουργίας φαρμακείων δημιουργεί πληθώρα προβλημάτων, είναι έξω από την πατροπαράδοτη «νομική» και επιχειρηματική κουλτούρα των φαρμακοποιών, δεν προσφέρει ουσιαστικές λύσεις και μάλλον θα προσθέσει πονοκέφαλο.
Παράδειγμα: Στην ΟΕ ή ΕΕ, η εταιρική μερίδα είναι ακατάσχετη. Άρα ουδέποτε ο πιστωτής γίνεται εταίρος της εταιρείας μέσω κατάσχεσης και πλειστηριασμού των εταιρικών μεριδίων και ως εκ τούτου δεν μπορεί να την ελέγξει μετοχικά. Δικαιούται ουσιαστικά να αξιώσει από αυτή μόνο τη χρηματική του απαίτηση, στην οποία και περιορίζεται. Το ακριβώς αντίθετο συμβαίνει στην ΕΠΕ. Ο υπερθεματιστής σε πλειστηριασμό των εταιρικών μεριδίων είτε του ιδιώτη είτε του φαρμακοποιού, θα καθίσταται εταίρος εκ του νόμου. Ποια θα είναι λοιπόν η τύχη της ΕΠΕ που εκμεταλλεύεται το φαρμακείο και ποια η τύχη της άδειας ιδρύσεώς του, δικαιούχος της οποίας είναι ο ιδιώτης;;;
ΑΡΘΡΟ 2, παράγραφος 4, εδάφιο 3
«…Τα φαρμακεία για τα οποία δίδεται άδεια ίδρυσης σε φαρμακοποιό, μπορούν να λειτουργούν ως ατομικές επιχειρήσεις είτε με όποια εταιρική μορφή του αστικού δικαίου επιλέξουν οι εταίροι τους, πλην εκείνης της ανώνυμης εταιρείας».
Παρατηρήσεις
- Ως έχει η διατύπωση, δημιουργείται η εντύπωση ότι η ρύθμιση του εδαφίου αυτού αφορά μόνο στα φαρμακεία φαρμακοποιών που πρωτοϊδρύονται μετά τη δημοσίευση της Κ.Υ.Α. και εφεξής.
Η άποψη αυτή δεν είναι ορθή.
Αφορά οπωσδήποτε και τα ήδη λειτουργούντα φαρμακεία, διότι διαφορετικά θα είχαμε τις παρακάτω κατηγορίες, δύο ταχυτήτων φαρμακείων, υπαγόμενων σε δύο διαφορετικά νομικά καθεστώτα, διάκριση την οποία ουδείς λόγος δημοσίου συμφέροντος (και κοινής λογικής προσθέτω) θα μπορούσε να στηρίξει:
α. Τα νεοϊδρυόμενα, τα οποία κατά τις προβλέψεις της Κ.Υ.Α. θα μπορούν να λειτουργούν είτε ως ατομικές επιχειρήσεις είτε με όποια εταιρική μορφή του Αστικού Κώδικα επιλέξουν οι εταίροι τους, πλην εκείνης της Α.Ε. και
β. Τα υφιστάμενα, που θα λειτουργούν υπό την ατομική ή την εταιρική μορφή με την οποία συστάθηκαν, απαγορευομένης της μετατροπής τους, των μεν ατομικών, σε εταιρείες και των ήδη εταιρικών, σε άλλη εταιρική μορφή.
Η ορθή, κατά την άποψή μου, διατύπωση της διάταξης, ώστε να ευθυγραμμίζεται με τη νομική λογική, έπρεπε να είναι η εξής: «Τα ήδη λειτουργούντα ή νεοϊδρυόμενα φαρμακεία, οι άδειες ίδρυσης των οποίων έχουν εκδοθεί επ’ ονόματι φαρμακοποιών, μπορούν να λειτουργούν ως ατομικές επιχειρήσεις είτε με όποια εταιρική μορφή του αστικού δικαίου επιλέξουν οι εταίροι τους, πλην εκείνης της ανώνυμης εταιρείας».
Επομένως και κατά λογικό συνειρμό, οι ήδη λειτουργούσες ατομικές επιχειρήσεις φαρμακείων, μπορούν να αποκτούν τις παραπάνω επιτρεπτές εταιρικές μορφές, ενώ τα ήδη εταιρικά φαρμακεία, δύνανται αντιστοίχως να μετατρέπουν την εταιρική μορφή τους, σύμφωνα με τα άνω επιτρεπόμενα, κατά την ανέλεγκτη κρίση των εταίρων τους.
- Το ΜΕΓΑ ΩΣΤΟΣΟ ΑΔΙΕΥΚΡΙΝΙΣΤΟ ΖΗΤΗΜΑ είναι το ακόλουθο:
ΠΟΙΟΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΟΙ «ΕΤΑΙΡΟΙ» ΤΩΝ ΦΑΡΜΑΚΕΙΩΝ ΑΥΤΩΝ;
Θυμίζω ότι η καταργηθείσα με το Ν. 4336/2015 διάταξη του άρθρου 6 του Ν. 328/76 όριζε ότι ένας αδειούχος φαρμακοποιός μπορεί να συνεταιρίζεται είτε με άλλο φαρμακοποιό, ως απλό οικονομικό εταίρο, είτε με συγγενή του μέχρι β’ βαθμού, συστήνοντας μεταξύ τους Ο.Ε. ή Ε.Ε.
Η σχολιαζόμενη Κ.Υ.Α. δεν αντιμετώπισε ευθέως το ζήτημα, το οποίο, για το λόγο αυτό, είναι επιδεκτικό ερμηνειών.
Ελλείψει επομένως ρητής πρόβλεψης, η γραμματική διατύπωση της σχετικής διάταξης της Κ.Υ.Α. επιτρέπει και την ακόλουθη ερμηνευτική εκδοχή:
Εταίροι ενός φαρμακοποιού, που ήδη λειτουργεί ατομική επιχείρηση φαρμακείου, είναι επιτρεπτό, σε συνιστώμενη μεταξύ τους εταιρεία, να γίνουν:
α. Άλλος ή άλλοι φαρμακοποιοί, ως απλοί οικονομικοί εταίροι (δίχως την άδειά τους δηλαδή, διότι άλλως θα ήταν συστεγασμένοι).
β. Συγγενής ή συγγενείς του αδειούχου φαρμακοποιού, ανεξαρτήτως βαθμού.
γ. Οποιοσδήποτε τρίτος/οι, φυσικό/ά ή νομικό/ά πρόσωπο/α.
ΠΡΟΣΟΧΗ: Καμία διάταξη της φαρμακευτικής νομοθεσίας, μετά την κατάργηση του άρθρου 6 του Ν. 328/76, ρυθμίζει ευθέως το ζήτημα, κατά τρόπο που να αποκλείει την άνω ερμηνευτική προσέγγιση. Επομένως, ως έχουν τα πράγματα σήμερα, ένας φαρμακοποιός θα μπορούσε να συστήσει εταιρεία, οποιασδήποτε μορφής (πλην Α.Ε.) με έναν ιδιώτη, φυσικό ή νομικό πρόσωπο ή περισσότερους/α, για την εκμετάλλευση νεοϊδρυόμενου ή ήδη λειτουργούντος φαρμακείου, με ελεύθερα ποσοστά συμμετοχής στο κεφάλαιο και κερδοζημίες αυτής και διαχειριστή έναν/κάποιους ή όλους τους εταίρους ή τρίτο.
Ενόψει αυτής της ασάφειας και δεδομένου ότι τα εταιρικά των φαρμακείων δεν υποβάλλονται πλέον προς έλεγχο στις αρμόδιες Διευθύνσεις των Περιφερειών, υπάρχει το ενδεχόμενο ίδρυσης πολλών τέτοιων εταιρειών.
Τα εταιρικά αυτά ανιχνεύονται μόνο στους Τοπικούς Φαρμακευτικούς Συλλόγους, στο ΤΣΑΥ και στον ΕΟΠΥΥ, αφού εκεί υποβάλλονται, ως σχετιζόμενα με την ασφάλιση των φαρμακοποιών και την πληρωμή των λογαριασμών των φαρμακείων.
Κατά πληροφορίες μου, ένα τέτοιο καταστατικό υποβλήθηκε ήδη σε Τοπικό Φαρμακευτικό Σύλλογο και έγινε αποδεκτό ή, σε κάθε περίπτωση, δεν υπήρξε αντίδραση.
Ποια θα είναι η τύχη τέτοιων εταιρειών σε περίπτωση που, με νεότερη νομοθετική ρύθμιση, η ίδρυσή τους δεν θα είναι επιτρεπτή;;;
Θα λυθούν υποχρεωτικά;;;
Ωστόσο όμως, Η ΙΔΡΥΣΗ ΤΕΤΟΙΩΝ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ ΣΥΝΙΣΤΑ ΤΗΝ ΕΜΜΕΣΗ ΟΔΟ ΑΝΑΜΙΞΗΣ ΤΟΥ ΙΔΙΩΤΗ ΣΤΗΝ «ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ» ΦΑΡΜΑΚΕΙΟΥ, κατά παρέκκλιση δηλαδή της διάταξης της παρ. 1 του άρθρου 2, σε συνδυασμό με τα εδάφια 1 και 2, της παρ. 4 του άρθρου 2 της Κ.Υ.Α., που παρέχει ευθέως σε αυτόν το δικαίωμα να ιδρύει επ’ ονόματί του φαρμακείο.
Η διαφορά των δύο περιπτώσεων είναι εμφανής:
α. Η παρ. 4, εδάφια 1-2 του άρθρου 2 της Κ.Υ.Α., αναφέρεται ρητά στην προσωποπαγή αδειοδότηση του ιδιώτη (μετά τη θέση σε ισχύ της άνω Κ.Υ.Α.) να ιδρύει φαρμακείο σε κενή θέση, συνεταιριζόμενος με αδειούχο φαρμακοποιό (ποσοστό 20% + ΕΠΕ).
β. Η σχολιαζόμενη εδώ παρ. 4, εδάφιο 3, του άρθρου 2 της Κ.Υ.Α., αναφέρεται, κατά τη γνώμη μου, και σε υφιστάμενα φαρμακεία, η γενικότητα της διατύπωσης της οποίας, δεν αποκλείει τη συμμετοχή ιδιώτη, ως απλού οικονομικού εταίρου, σε συνιστώμενη εταιρεία του Αστικού Δικαίου για την εκμετάλλευση ήδη λειτουργούντος φαρμακείου.
Έτσι ο ιδιώτης αποκτά «ιδιοκτησία» φαρμακείου με δύο τρόπους:
- Με άδεια ιδρύσεως στο όνομά του.
- Με τη συμμετοχή του σε εταιρεία εκμετάλλευσης υφιστάμενου φαρμακείου, ως απλού οικονομικού εταίρου.
Η δεύτερη εκδοχή είναι και πιο εύκολη για τον ιδιώτη, καθώς αποφεύγει τα «σύρε κι έλα» στις Περιφέρειες. Ιδίως μάλιστα, αν μπορεί να ορίζεται και διαχειριστής της εταιρείας, ένα ΑΛΛΟ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΚΑΙ ΑΔΙΕΥΚΡΙΝΙΣΤΟ ΚΕΝΟ που αφήνει η Κ.Υ.Α., που ακολουθεί ένα άλλο εξίσου σημαντικό κενό: Θα ελέγχεται και πώς η φερεγγυότητα και νομιμοφροσύνη ενός ιδιώτη που αποκτά το 99% μιας επιχείρησης φαρμακείου, εισερχόμενος σε αυτή ως απλός οικονομικός εταίρος;;;
Σημειώνω με έμφαση ότι ο έμμεσος αυτός τρόπος διείσδυσης των ιδιωτών στην «ιδιοκτησία» των φαρμακείων είναι σημαντικά, σε έκταση, ευρύτερος, από την ίδρυση φαρμακείων στο όνομα ιδιωτών. Γιατί;;; Διότι ο ιδιώτης μπορεί να ιδρύει στο όνομά του μέχρι 10 συνολικά φαρμακεία μέχρι το 2020 σε κενές θέσεις. Αν όμως είναι επιτρεπτό να συνεταιρίζεται, ως απλός οικονομικός εταίρος, με φαρμακοποιό για την εκμετάλλευση ενός λειτουργούντος φαρμακείου, οριζόμενος μάλιστα και διαχειριστής αυτού, τότε δύναται να εξαγοράσει θεωρητικά το σύνολο των φαρμακείων της χώρας, δοθέντος ότι δεν υπάρχει αριθμητικός περί αυτού περιορισμός.
Εφιστώ την προσοχή σε αυτή την ειδοποιό διαφορά, για να μην βρεθεί ο Κλάδος προ εκπλήξεων.
Θεωρώ άλλωστε τον ισχυρισμό που τυχόν προβληθεί, ότι δηλαδή η Κ.Υ.Α. προβλέπει ως μοναδικό τρόπο εισόδου του ιδιώτη στην ιδιοκτησία φαρμακείου, τη δυνατότητα που του χορηγεί για ίδρυση φαρμακείου στο όνομά του, όχι ιδιαίτερα πειστικό. Τούτο διότι, κατ’ αναλογία αυτού που συμβαίνει και στους φαρμακοποιούς, που δύνανται να μετέχουν σε εταιρεία εκμετάλλευσης φαρμακείου ως απλοί οικονομικοί εταίροι, θα μπορούσαν και οι ιδιώτες να έχουν το αντίστοιχο δικαίωμα. Άλλο ζήτημα η αδειοδότηση για ίδρυση φαρμακείου και άλλο ζήτημα η απλή συμμετοχή σε εταιρεία εκμετάλλευσης φαρμακείου που λειτουργεί με την άδεια άλλου φαρμακοποιού, όπως αντίστοιχα όριζε η καταργηθείσα διάταξη του άρθρου 6 Ν. 328/76. Η Κ.Υ.Α. δεν επιτρέπει το πρώτο και απαγορεύει το δεύτερο. Επομένως και τα δύο είναι και επιτρεπτά και δυνατά.
- «…Τα φαρμακεία λειτουργούν ως ατομικές επιχειρήσεις, είτε με όποια εταιρική μορφή του Αστικού Δικαίου επιλέξουν οι εταίροι τους, πλην εκείνης της Α.Ε.»
Η διάταξη είναι ατυχέστατη.
Εννέα στον αριθμό είναι οι εταιρικές μορφές του Αστικού Δικαίου, πλην της Α.Ε.: Ομόρρυθμες, Ετερόρρυθμες Εταιρείες, Ι.Κ.Ε., Αφανής Εταιρεία, Αστικός Συνεταιρισμός (ελάχιστη συμμετοχή 15 προσώπων), Ε.Π.Ε., Αστική Εταιρεία του άρθρου 741 Α.Κ. κ.λπ.
Όσον αφορά την Αφανή Εταιρεία, διαβάστε με προσοχή πώς την περιγράφει ο Καθηγητής Αστικού Δικαίου Ιωάννης Καράκωστας στο βιβλίο του «ΑΣΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ», Έκδοση 2009.
«Αφανής χαρακτηρίζεται η εταιρία, της οποίας η εταιρική δράση στις σχέσεις με τους τρίτους συμφωνείται ότι θα αναπτύσσεται από ορισμένους μόνο εταίρους, τους λεγόμενους εμφανείς, οι οποίοι θα ενεργούν στο δικό τους όνομα, αλλά για λογαριασμό όχι μόνο δικό τους, αλλά και των λοιπών εταίρων, που καλούνται αφανείς, έχοντας την υποχρέωση να καταστήσουν το προϊόν της δράσης τους κοινό σε όλους τους εταίρους».
«Η συμμετοχή στην εταιρική σχέση ορισμένων εταίρων ως αφανών τελείται γιατί στους αφανείς ο νόμος ή η σύμβαση απαγορεύουν την άσκηση αυτοτελούς οικονομικής δραστηριότητας, με ή χωρίς τη μορφή εταιρίας, λόγω δραστηριότητας ασυμβίβαστης προς κάτι τέτοιο ή προς αποφυγή των συνεπειών εκ του νόμου από τη συμμετοχή σε μια εταιρία, όπως η ευθύνη για τα εταιρικά χρέη και στο εμπορικό δίκαιο οι συνέπειες της εμπορικότητας, όπως η πτωχευτική ικανότητα, ή ακόμα και η ίδια η εμφάνιση εισοδήματος υποκειμένου σε φορολόγηση. Ακόμα, δεν λείπουν τα φαινόμενα στα οποία η μυστικότητα της εταιρικής συμμετοχής απλώς εξυπηρετεί τα επιχειρηματικά σχέδια του αφανούς εταίρου ή χρησιμοποιείται για τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες («ξέπλυμα βρώμικου χρήματος»)».
Ας είμαστε ΣΟΒΑΡΟΙ: Τέτοιο νομικό μόρφωμα θα λειτουργεί Ελληνικό Φαρμακείο;;; Τα εταιρικά φαρμακεία μια χαρά λειτουργούσαν ως Ο.Ε. ή Ε.Ε. Ας προστεθεί η Ι.Κ.Ε. και η Ε.Π.Ε. το πολύ – πολύ, αν και τα λειτουργικά προβλήματα θα είναι πολλά.
Ας το ξαναδούν το ζήτημα οι συντάκτες της Κ.Υ.Α. Οι πειραματισμοί δεν ωφελούν, απλά βλάπτουν και εκθέτουν άνευ λόγου ταυτόχρονα.
(Σημείωση: Η άνω διάταξη αφορά τις εταιρείες εκμετάλλευσης φαρμακείων και όχι τις ΣΥΣΤΕΓΑΣΕΙΣ ΦΑΡΜΑΚΕΙΩΝ, για τις οποίες ισχύει η μη καταργηθείσα διάταξη της παρ. 7 του άρθρου 12 του Ν. 5607/32, όπως αυτό τροποποιήθηκε από το άρθρο 7 του Ν. 1963/91, που ορίζει ότι: «Τα κατά το παρόν άρθρο συστεγαζόμενα φαρμακεία λειτουργούν υποχρεωτικά με τη μορφή ομόρρυθμης εταιρείας που συνιστάται με συμβολαιογραφικό έγγραφο, οριζομένων συνδιαχειριστών όλων των συμμετεχόντων στη συστέγαση»).
ΑΡΘΡΟ 2, παράγραφος 5
«Η χορήγηση άδειας ίδρυσης σε φαρμακοποιό, κάτοχο άδειας ασκήσεως επαγγέλματος φαρμακοποιού κράτους μέλους της ΕΕ και άλλα φυσικά πρόσωπα πολίτες κράτους-μέλους της ΕΕ, δεν υπόκειται σε κανένα περιορισμό πλην των σχετικών με τα πληθυσμιακά όρια και τις τιθέμενες προϋποθέσεις στην παρούσα κοινή υπουργική απόφαση».
Παρατηρήσεις
Η χορήγηση άδειας ίδρυσης σε φαρμακοποιό ή ιδιώτη (φυσικό πρόσωπο – όχι εταιρεία), δεν υπόκειται σε κανένα περιορισμό:
Α. «…πλην των σχετικών με τα πληθυσμιακά όρια» και
Β. «…τις τιθέμενες προϋποθέσεις στην παρούσα Κ.Υ.Α.»
Αα. Όλοι οι περιορισμοί, πλην των πληθυσμιακών ορίων, καταργούνται.
Ποιοι είναι αυτοί οι περιορισμοί που καταργούνται;
Είναι αυτοί που περιλαμβάνονταν στο άρθρο 1 του Ν. 1963/91, το οποίο καταργήθηκε με το Ν. 4336/2015 και ειδικότερα:
- Δεν ισχύει ο περιορισμός του ορίου ηλικίας των εβδομήντα ετών. Κατά συνέπεια:
- Φαρμακοποιός ή ιδιώτης άνω των εβδομήντα ετών δύναται να ιδρύει και λειτουργεί φαρμακείο.
- Οι άδειες ίδρυσης φαρμακείων που χορηγήθηκαν σε φαρμακοποιούς ή ιδιώτες, οι οποίοι συμπλήρωσαν το 70ο έτος της ηλικίας τους, δεν ανακαλούνται πλέον αυτοδίκαια από τις αρμόδιες Περιφέρειες.
Συνεχίζεται επομένως απρόσκοπτα η λειτουργία των φαρμακείων αυτών και μετά τη συμπλήρωση των 70 ετών υπό τη διεύθυνσή των αδειούχων φαρμακοποιών τους, ελλείψει άλλης αντίθετης ρυθμίσεως.
- Τέλος, τυχόν αποφάσεις Περιφερειών με τις οποίες ανακλήθηκαν άδειες ιδρύσεως φαρμακείων λόγω συμπλήρωσης του ορίου ηλικίας των 70 ετών, μετά τη δημοσίευση του Ν. 4336/2015, πρέπει να ανακληθούν ΟΙΚΟΘΕΝ ως παράνομες και να επιτραπεί η συνέχιση λειτουργίας των φαρμακείων αυτών.
- Δεν απαιτείται η εκπλήρωση των στρατιωτικών υποχρεώσεων ή η νόμιμη απαλλαγή από αυτές.
Πρακτική συνέπεια: Φαρμακοποιός, κάτοχος άδειας εξασκήσεως επαγγέλματος, μπορεί να ιδρύει και λειτουργεί φαρμακείο, έστω και αν υπηρετεί τη θητεία του στον Έβρο, υπό τον όρο ότι θα προσλάβει και ορίσει υπεύθυνο φαρμακοποιό για τη διεύθυνση του φαρμακείου του, σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 7 του Ν. 4172/2013 που ορίζει ότι «τα φαρμακεία λειτουργούν υπό τη διαρκή παρουσία και επίβλεψη αδειούχου φαρμακοποιού».
- Δεν ισχύει ο (καταργηθείς ήδη) περιορισμός που προέβλεπε ότι «δεν χορηγείται άδεια ιδρύσεως φαρμακείου σε φαρμακοποιούς: α) Που λαμβάνουν σύνταξη για λόγους υγείας ή το ανώτατο όριο της σύνταξης που απονέμεται από το Δημόσιο, το ΤΣΑΥ ή από οποιονδήποτε άλλο φορέα κοινωνικής ασφαλίσεως ή που έχουν τις προς τούτο προϋποθέσεις, έστω και αν παρητήθησαν ή παραιτηθούν από το δικαίωμα της λήψεως συντάξεως».
Ωστόσο, επί του θέματος αυτού θα επανέλθω, καθόσον εμπλέκονται ζητήματα ασφαλιστικού δικαίου που πρέπει να εξετασθούν ειδικότερα.
- Δεν ισχύουν τα αποστασιακά κριτήρια μεταξύ φαρμακείων, τα οποία άλλωστε είχαν ήδη καταργηθεί με το Ν. 4254/2014.
Βα. Οι… τιθέμενες προϋποθέσεις (θετικές και αρνητικές) εκτίθενται στην παρ. 6 του άρθρου 2 της Κ.Υ.Α. και είναι οι εξής:
«α) Την ελληνική ιθαγένεια ή την υπηκοότητα ενός των κρατών−μελών της Ε.Ε.
β) Να μην έχει καταδικασθεί αμετάκλητα σε οποιαδήποτε ποινή ή κλοπή, υπεξαίρεση, απάτη, εκβίαση, πλαστογραφία, εγκλήματα κατά των ηθών, συκοφαντική δυσφήμιση για πράξεις που έχουν σχέση με την άσκηση του επαγγέλματος του, κιβδηλεία, παραχάραξη, παράβαση των διατάξεων του άρθρου 5 του Ν. 1729/1987 (όπως τροποποιήθηκε από τον Ν. 3204/2003 ΦΕΚ 144 Α΄) και καθ’ υποτροπή του άρθρου 11 του ίδιου νόμου καθώς και του Ν. 3591/2008, του άρθρου 187Α του Ποινικού Κώδικα όπως αυτός ισχύει ή να μην έχει καταδικασθεί αμετάκλητα για κακούργημα ή καθ’ υποτροπή για πλημμέλημα για το οποίο επεβλήθη η στέρηση των πολιτικών του δικαιωμάτων ή να μην έχει παραπεμφθεί με αμετάκλητο βούλευμα για κάποιο από τα παραπάνω αδικήματα.
γ) Να μην οφείλει στο Ελληνικό Δημόσιο οποιαδήποτε οφειλή από φόρους, πρόστιμα ή άλλη αιτία.
δ) Οι κάτοχοι άδειας ασκήσεως επαγγέλματος φαρμακοποιού να μην έχουν τιμωρηθεί για παραβάσεις της φαρμακευτικής νομοθεσίας με οριστική ανάκληση της άδειας ιδρύσεως φαρμακείου ή φαρμακαποθήκης».
Παρατηρήσεις
Η διάταξη αυτή ορίζει, όπως και η καταργηθείσα του άρθρου 1 Ν. 1963/91, τα αναγκαία δικαιολογητικά που απαιτούνται για τη χορήγηση άδειας ιδρύσεως φαρμακείων.
Το μόνο πρόσθετο στοιχείο είναι αυτό που αναφέρεται υπό στοιχείο δ, ότι δηλαδή ο αιτών θα πρέπει να προσκομίζει βεβαίωση ότι δεν οφείλει στο Ελληνικό Δημόσιο οποιαδήποτε οφειλή από φόρους, πρόστιμα ή άλλη αιτία.
Στην πράξη η Περιφέρεια ζητά φορολογική ενημερότητα, αλλά και ασφαλιστική. Εκτιμώ ότι η μόνον πρώτη είναι απαραίτητη, διότι σχετίζεται με την φορολογική έναρξη λειτουργίας της επιχείρησης.
ΑΡΘΡΟ 2, παράγραφος 7 (ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ)
«Η παράγραφος 1 του άρθρου 3 του Ν. 1963/1991 (ΦΕΚ 138 Α΄) καταργείται. Οι αιτήσεις για απόκτηση άδειας ίδρυσης φαρμακείου υποβάλλονται σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 30, παράγραφος 1 του Ν. 4272/2014 (ΦΕΚ 145 Α΄) και κρίνονται συνολικά ως εξής:
α) Εάν συντρέχουν αιτήσεις φαρμακοποιών ή/και ιδιωτών μη φαρμακοποιών με αιτήσεις συνεταιρισμών φαρμακοποιών μελών της ΟΣΦΕ, προτιμώνται οι φαρμακοποιοί ή/και οι ιδιώτες μη φαρμακοποιοί που αξιολογούνται με τα αυτά κριτήρια κατά το επόμενο β΄ εδάφιο και έπονται οι συνεταιρισμοί.
β) Εάν συντρέχουν αιτήσεις φαρμακοποιών και ιδιωτών−μη φαρμακοποιών, η μεταξύ τους σειρά προτίμησης προκύπτει σύμφωνα με τα κριτήρια της παρ. 2 του άρθρου 3 του Ν. 1963/1991, τα οποία εφαρμόζονται μεταξύ των αιτούντων φαρμακοποιών και των δηλωθέντων από τους ιδιώτες ως υπεύθυνων για τη λειτουργία του φαρμακείου, φαρμακοποιών (ΦΕΚ Α΄ 138).
γ) Εάν συντρέχουν αιτήσεις περισσότερων του ενός φαρμακοποιών, ως προς τη μεταξύ τους σειρά προτίμησης εφαρμόζονται οι διατάξεις της παρ. 2 του άρθρου 3 του Ν. 1963/1991 (ΦΕΚ Α΄ 138).
δ) Εάν συντρέχουν αιτήσεις περισσότερων ιδιωτών, μη φαρμακοποιών, η μεταξύ τους σειρά καθορίζεται ανάλογα με τη σειρά προτίμησης των δηλωθέντων από αυτούς υπεύθυνων για τη λειτουργία του φαρμακείου φαρμακοποιών, για τους οποίους εφαρμόζονται επίσης οι διατάξεις της παρ. 2 του άρθρου 3 του Ν. 1963/1991 (ΦΕΚ Α΄ 138)».
Α. ΤΟ ΖΗΤΗΜΑ ΤΗΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ
Η διάταξη αυτή επιλύει και δίδει απαντήσεις στα εξής θέματα:
α. Ποιοι προτιμώνται κατά σειρά στη χορήγηση αδειών ίδρυσης φαρμακείων όταν συντρέχουν:
– αιτήσεις φαρμακοποιών ή/και ιδιωτών από τη μία πλευρά και
– αιτήσεις συνεταιρισμών μελών της ΟΣΦΕ από την άλλη.
Απάντηση: Προτιμώνται οι φαρμακοποιοί ή/και οι ιδιώτες έναντι των Συνεταιρισμών. Επομένως οι Συνεταιρισμοί λαμβάνουν άδεια ίδρυσης φαρμακείων όταν είναι μοναδικοί αιτούντες και δεν υπάρχουν άλλοι είτε φαρμακοποιοί είτε ιδιώτες. (Σημείωση: Ουσιώδης η διαφοροποίηση σε σχέση με την αρχική διατύπωση της ΚΥΑ 82829 που έθετε όλους ανεξαιρέτως τους αιτούντες, ελλείψει ειδικής διαβάθμισης, στην ίδια βάση εκκίνησης).
β. Ποιοι προτιμώνται κατά σειρά όταν συντρέχουν αιτήσεις φαρμακοποιών από τη μια και ιδιωτών από την άλλη πλευρά:
Απάντηση: Η μεταξύ τους σειρά προτίμησης, ξεκινώντας για λόγους ισότητας από την ίδια αφετηρία, προκύπτει από τα κριτήρια της παρ. 2 του άρθρου 3 του Ν. 1963/91, τα οποία εφαρμόζονται μεταξύ των αιτούντων φαρμακοποιών αφενός και των δηλωθέντων από τους ιδιώτες ως υπευθύνων για τη λειτουργία του φαρμακείου φαρμακοποιών αφετέρου.
Παράδειγμα: Ο φαρμακοποιός Α αιτείται άδεια ιδρύσεως φαρμακείου σε συγκεκριμένη περιοχή. Στην ίδια περιοχή αιτείται άδεια και ο ιδιώτης Β. Ο ιδιώτης Β προσλαμβάνει συνεταίρο – υπεύθυνο φαρμακοποιό στην υπό σύσταση μεταξύ τους ΕΠΕ τον φαρμακοποιό Γ.
Η προτεραιότητα στη λήψη της άδειας θα κριθεί μεταξύ του φαρμακοποιού Α και του φαρμακοποιού Γ (υπολογιζομένου του Γ για λογαριασμό του ιδιώτη Β) με βάση τα κριτήρια του άρθρου 3 παρ. 2 του Ν. 1963/91.
γ. Ποιοι προτιμώνται κατά σειρά όταν συντρέχουν αιτήσεις μόνον φαρμακοποιών:
Απάντηση: Για τη μεταξύ τους σειρά προτίμησης εφαρμόζονται τα κριτήρια του άρθρου 3 παρ. 2 του Ν. 1963/91.
δ. Ποιοι προτιμώνται κατά σειρά όταν συντρέχουν αιτήσεις μόνον ιδιωτών:
Απάντηση: Για τη μεταξύ τους σειρά προτίμησης εφαρμόζονται τα κριτήρια του άρθρου 3 παρ. 2 του Ν. 1963/91, με βάση τα αντίστοιχα προσόντα των συνεταίρων τους – υπεύθυνων φαρμακοποιών.
Με βάση τα παραπάνω, παρατηρώ κατ’ αρχήν τα εξής:
- Η τοποθέτηση των φαρμακοποιών και των ιδιωτών που αιτούνται αδειοδότηση στην ίδια αφετηρία είναι ορθή και σύμφωνη με την αρχή της ισότητας.
- Η μεταξύ των φαρμακοποιών και ιδιωτών σειρά προτεραιότητας, πολύ εύστοχα και αντικειμενικά κρίνεται από τα προσόντα των αιτούντων φαρμακοποιών για λογαριασμό τους και τα προσόντα των φαρμακοποιών – συνεταίρων για λογαριασμό του ιδιώτη, που αναλαμβάνουν και την υπευθυνότητα του φαρμακείου.
- Η αδειοδότηση των Συνεταιρισμών μελών της ΟΣΦΕ, αν και προβλέπεται πλέον μόνον στην περίπτωση που δεν υπάρχουν άλλοι αιτούντες είτε φαρμακοποιοί είτε ιδιώτες, δεν θεραπεύει ούτε αποβάλλει τον αντισυνταγματικό της χαρακτήρα, στο μέτρο που η αδειοδότηση αυτή γίνεται κατ’ αποκλεισμό (έννοια αντίθετη προς την αρχή της ισότητας που θεσπίζει το άρθρο 4 του Συντάγματος) των ιδιωτικών φαρμακαποθηκών, που είναι ομοειδείς με τους Συνεταιρισμούς εμπορικές επιχειρήσεις χονδρικής πώλησης φαρμάκων.
Ολοκληρώνοντας με τις επισημάνσεις αυτές, απομένει η ανάλυση των κριτηρίων προτεραιότητας που θεσπίζει το άρθρο 3 παρ. 2 του Ν. 1963/91, στο οποίο ευθέως παραπέμπει η σχολιαζόμενη ΚΥΑ. Τούτο το θεωρώ χρήσιμο και αναγκαίο καθώς, από την περιρρέουσα αντίληψη, επιχειρηματολογία και επαφές μου με διάφορες Περιφέρειες της χώρας, διαπίστωσα διιστάμενες απόψεις και πρακτικές ως προς την έννοια και εφαρμογή των εν λόγω κριτηρίων, που μπορεί να οδηγήσουν σε δικαστικές διενέξεις και συνακόλουθα στον εκτροχιασμό, χρονικό και ουσιαστικό, της όλης διαδικασίας αδειοδότησης των φαρμακείων της παρούσας πρώτης περιόδου του έτους 2016 στις Περιφέρειες, οι αποφάσεις των οποίων θα προσβληθούν δικαστικά.
Β. ΤΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ (Άρθρο 3 Ν. 1963/91)
Το άρθρο 3 του Ν. 1963/91 όριζε τα εξής:
«1. Οι άδειες ιδρύσεως του φαρμακείου χορηγούνται βάσει της ημερομηνίας επιδόσεων της αιτήσεως στην αρμόδια αρχή. (ήδη καταργήθηκε)
- Μεταξύ φαρμακοποιών, που επέδωσαν αίτηση για συγκεκριμένο «δήμο ή κοινότητα ή δημοτικό ή κοινοτικό διαμέρισμα, των δήμων και κοινοτήτων που συστάθηκαν με τις διατάξεις του άρθρου 1 του ν. 2539/1997 (ΦΕΚ 244 Α’)» την ίδια ημέρα, προτιμάται κατά την εξής σειρά:
α) Εκείνος που δεν έχει άδεια ιδρύσεως και λειτουργίας φαρμακείου σε άλλο «δήμο ή κοινότητα ή δημοτικό ή κοινοτικό διαμέρισμα των δήμων και κοινοτήτων που συστάθηκαν με τις διατάξεις του άρθρου 1 του ν. 2539/1997 (ΦΕΚ 244 Α’)».
β) Εκείνος που έχει αρχαιότερη άδεια εξασκήσεως του φαρμακευτικού επαγγέλματος κατά την έννοια των διατάξεων του σχετικού νόμου και ο οποίος δεν έχει λάβει προηγουμένως άλλη άδεια ιδρύσεως φαρμακείου.
γ) Εκείνος που προηγείται στη λήψη του πτυχίου της φαρμακευτικής σχολής του πανεπιστημίου και, σε περίπτωση συγχρόνου λήψεως του πτυχίου, εκείνος που έχει μεγαλύτερο βαθμό.
δ) Ο πολύτεκνος ή το τέκνο πολύτεκνης οικογένειας.»
Επί των άνω ρυθμίσεων, είναι λεκτέα τα εξής:
Με την παρ. 7 (α’ εδάφιο) της κωδικοποιημένης ΚΥΑ ορίσθηκε ότι:
«Η παράγραφος 1 του άρθρου 3 του Ν. 1963/1991 (ΦΕΚ 138 Α’) καταργείται. Οι αιτήσεις για απόκτηση άδειας ίδρυσης φαρμακείου υποβάλλονται σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 30, παράγραφος 1 του Ν. 4272/2014 (ΦΕΚ 145 Α’) και κρίνονται συνολικά ως εξής:»
Μένοντας λίγο εδώ, παρατηρώ τα εξής:
α. Η παρ. 1 του άρθρου 1963/91 που όριζε ότι οι άδειες ιδρύσεως του φαρμακείου χορηγούνται βάσει της ημερομηνίας επιδόσεων της αιτήσεως στην αρμόδια αρχή, ΚΑΤΑΡΓΗΘΗΚΕ.
Επομένως, οι αιτήσεις που υποβάλλονται το πρώτο 15ήμερο του μηνός Φεβρουαρίου και το πρώτο 15ήμερο του μηνός Ιουλίου κάθε έτους, σύμφωνα με το άρθρο 30 παρ. 1 του Ν. 4272/2014, κρίνονται, έχω την άποψη, ενιαία και συνολικά, ανεξάρτητα από την ημερομηνία κατάθεσής τους εντός των άνω χρονικών ορίων (του δεκαπενθημέρου δηλαδή).
β. Εκ παραδρομής ωστόσο δεν τροποποιήθηκε, μαζί με την παρ. 1 και το πρώτο εδάφιο της παραγράφου 2 του ίδιου άρθρου 3 που ορίζει ότι «Μεταξύ φαρμακοποιών, που επέδωσαν αίτηση για συγκεκριμένο «δήμο ή κοινότητα ή δημοτικό ή κοινοτικό διαμέρισμα, των δήμων και κοινοτήτων που συστάθηκαν με τις διατάξεις του άρθρου 1 του ν. 2539/1997 (ΦΕΚ 244 Α’)» την ίδια ημέρα, προτιμάται κατά την εξής σειρά:»
Η τροποποίηση έπρεπε να περιλαμβάνει μνεία για την αλλαγή του Καποδιστριακού Νόμου από τον ήδη ισχύοντα Καλλικρατικό Νόμο, την ισχύουσα δυνατότητα αδειοδότησης των ιδιωτών και των Συνεταιρισμών μελών της ΟΣΦΕ και την παράλειψη της φράσης «την ίδια ημέρα», δοθέντος ότι καταργήθηκε η παρ. 1 του άρθρου 3 που βάσιζε την προτεραιότητα στην ημερομηνία επίδοσης της αίτησης. Μία επικαιροποιημένη τροποποίηση θα είχε την εξής διατύπωση:
«Μεταξύ των φαρμακοποιών, ιδιωτών και Συνεταιρισμών μελών της ΟΣΦΕ που επέδωσαν αίτηση για συγκεκριμένη εδαφική περιοχή, σύμφωνα με τις διατάξεις της παρ. 3 του άρθρου 36 του Ν. 3918/201 (Σημείωση: που κάνει αναφορά στον Καλλικρατικό νόμο), στο πρώτο 15ήμερο των μηνών Φεβρουαρίου και Ιουλίου κάθε έτους, σύμφωνα με τις διατάξεις της παρ. 1 του άρθρου 30 του Ν. 4272/2014, προτιμάται κατά την εξής σειρά…»
Τα κριτήρια προτεραιότητας που θα αναλύσουμε περαιτέρω ορίζονται λοιπόν στην παρ. 2 του άρθρου 3 του Ν. 1963/91 υπό στοιχεία α-δ).
Για λόγους μεθοδολογίας τα επαναφέρω όπου χρειάζεται:
Στοιχείο α: Προτιμάται: «Εκείνος, που δεν έχει άδεια ιδρύσεως και λειτουργίας φαρμακείου σε άλλο «δήμο ή κοινότητα ή δημοτικό ή κοινοτικό διαμέρισμα, των δήμων και κοινοτήτων που συστάθηκαν με τις διατάξεις του άρθρου 1 του Ν. 2539/1997 (ΦΕΚ 244 Α’)».
Παρατηρήσεις:
- Ο βασικός κανόνας: «Προτιμάται εκείνος που δεν έχει άδεια ιδρύσεως και λειτουργίας φαρμακείου»
… «σε άλλο δήμο ή κοινότητα … του Ν. 2539/97».
Η διάταξη αναφέρεται στις παλαιότερα ισχύουσες εδαφικές υποδιαιρέσεις του Καποδιστριακού Νόμου που εκ παραδρομής δεν τροποποιήθηκε μετά την ισχύ του Καλλικρατικού Νόμου, λαμβάνοντας υπόψη την τότε ισχύουσα δυνατότητα ιδρύσεως ενός μόνον φαρμακείου από φαρμακοποιό. Η ορθή ουσιαστικά ανάγνωση της διάταξης έχει πλέον ως εξής:
«Προτιμάται… εκείνος που κατά το χρόνο υποβολής της αίτησης δεν διατηρεί φαρμακείο σε λειτουργία σε οποιαδήποτε εδαφική περιοχή της χώρας». (Σημείωση: η άδεια ιδρύσεως και λειτουργίας φαρμακείου που βρίσκεται σε προσωρινό κλείσιμο είναι σε ισχύ).
Στην πρώτη αυτή κατηγορία εντάσσονται:
- Οι φαρμακοποιοί (και οι ιδιώτες πλέον από την περίοδο Ιουλίου 2016 και εφεξής), οι οποίοι ουδέποτε έχουν (ή θα έχουν) λάβει στο παρελθόν άδεια ιδρύσεως και λειτουργίας φαρμακείου.
- Οι φαρμακοποιοί ή/και ιδιώτες που έχουν (ή θα έχουν) μεν λάβει στο παρελθόν άδεια ιδρύσεως φαρμακείου, αλλά δεν το έθεσαν σε λειτουργία εντός του επόμενου εξαμήνου από τη λήψη της, με συνέπεια την αυτοδίκαιη ανάκλησή της.
- Οι φαρμακοποιοί ή/και ιδιώτες που έχουν (ή θα έχουν) λάβει και άδεια ιδρύσεως και άδεια λειτουργίας φαρμακείου, οι οποίες ωστόσο ανακλήθηκαν λόγω παραίτησης των δικαιούχων από αυτές.
Πρώτη σημείωση: Εάν συντρέχουν όλοι οι παραπάνω υπό στοιχεία i – iii ενδιαφερόμενοι από τη μία πλευρά, με έναν φαρμακοποιό ή/και ιδιώτη που διατηρεί οπουδήποτε στη χώρα φαρμακείο σε λειτουργία, από την άλλη πλευρά, ο τελευταίος δεν προτιμάται υπό οποιαδήποτε εκδοχή.
Έχοντας λοιπόν τους αιτούντες υπό στοιχεία i – iii στην ίδια βάση εκκίνησης, θα εξετάσουμε με παραδείγματα πώς περαιτέρω λειτουργεί ο μηχανισμός της προτεραιότητας.
Πρώτο παράδειγμα:
Οι Α και Β είναι φαρμακοποιοί που ουδέποτε έχουν λάβει άδεια ιδρύσεως ή/και λειτουργίας φαρμακείου.
Ο Α έχει λάβει άδεια εξασκήσεως επαγγέλματος αναγνωρισμένη στην Ελλάδα το έτος 2009 και πτυχίο το έτος 2008.
Ο Β έχει λάβει άδεια εξασκήσεως επαγγέλματος αναγνωρισμένη στην Ελλάδα το έτος 2011 και πτυχίο το έτος 2010.
(Σημείωση: Για άδειες εξασκήσεως επαγγέλματος που έχουν ληφθεί στο εξωτερικό, λαμβάνεται υπόψη η ημερομηνία αναγνώρισής τους στην Ελλάδα).
Ποιος προτιμάται εξ αυτών;
Προτιμάται ο Α, κατ’ εφαρμογή του στοιχείου β της παρ. 2 του άρθρου 3 Ν. 1963/91, διότι έχει προγενέστερη του Β άδεια εξασκήσεως επαγγέλματος και ταυτόχρονα δεν έχει λάβει προηγουμένως άλλη άδεια ιδρύσεως φαρμακείου. (Σημείωση: συντρέχουν σωρευτικά και οι δύο προϋποθέσεις για την εφαρμογή της διάταξης).
Δεύτερο παράδειγμα:
Ο φαρμακοποιός Α έχει άδεια εξασκήσεως του 2012 και πτυχίο του 2011, ενώ ουδέποτε έχει λάβει άδεια ιδρύσεως και λειτουργίας φαρμακείου.
Ο φαρμακοποιός Β έχει άδεια εξασκήσεως του έτους 2005 και πτυχίο του 2004 και έχει προηγουμένως λάβει άδεια ιδρύσεως ή/και λειτουργίας φαρμακείου, οι οποίες ωστόσο ανακλήθηκαν το έτος 2010. Κατά το χρόνο επομένως υποβολής της αίτησης δεν διατηρεί φαρμακείο σε λειτουργία.
Ποιος προτιμάται εξ αυτών; (η περίπτωση απαιτεί την προσοχή του αναγνώστη)
Ας το δούμε διεξοδικά:
- Η διάταξη του στοιχείου α της παρ. 2 του άρθρου 3 δεν εφαρμόζεται, διότι δεν προσφέρει τη λύση. Τούτο διότι και ο Α και ο Β ξεκινούν από την ίδια βάση: ουδείς εξ αυτών διατηρεί φαρμακείο σε λειτουργία. Είναι αναγκαία συνεπώς η προσφυγή στο επόμενο κριτήριο υπό στοιχείο β, το οποίο ορίζει: «Εκείνος, που έχει αρχαιότερη άδεια εξασκήσεως του φαρμακευτικού επαγγέλματος κατά την έννοια των διατάξεων του σχετικού νόμου και ο οποίος δεν έχει λάβει προηγουμένως άλλη άδεια ιδρύσεως φαρμακείου».
Η διάταξη αυτή είναι επίσης ανεφάρμοστη για τους εξής λόγους:
- Δεν αφορά τον Α, διότι αυτός, ούτε αρχαιότερη άδεια εξασκήσεως κατέχει, ούτε έχει λάβει στο παρελθόν άλλη άδεια ιδρύσεως φαρμακείου. Επομένως δεν συντρέχουν σωρευτικά και οι δύο προϋποθέσεις που είναι αναγκαίες για την εφαρμογή της διάταξης αυτής.
- Δεν αφορά τον Β, διότι αυτός, έχει μεν αρχαιότερη άδεια εξασκήσεως, αλλά ωστόσο έχει λάβει στο παρελθόν άδεια ιδρύσεως ή/και λειτουργίας φαρμακείου. Επομένως δεν συντρέχουν ομοίως και σωρευτικά, οι δύο αυτές προϋποθέσεις που είναι αναγκαίες για την εφαρμογή της διάταξης.
Προστρέχουμε συνεπώς στο τρίτο κατά σειρά κριτήριο (στοιχείο γ της παρ. 2 του άρθρου 3) το οποίο προσφέρει τη λύση.
Αυτό ορίζει: «Εκείνος που προηγείται στη λήψη του πτυχίου της φαρμακευτικής σχολής του πανεπιστημίου και, σε περίπτωση συγχρόνου λήψεως του πτυχίου, εκείνος που έχει μεγαλύτερο βαθμό».
Κατ’ εφαρμογή λοιπόν αυτού του κριτηρίου, προτιμάται ο Β, καθόσον προηγείται έναντι του Α στη λήψη του πτυχίου φαρμακευτικής σχολής.
Τρίτο παράδειγμα:
Ο φαρμακοποιός Α έχει άδεια εξασκήσεως του 2005 και πτυχίο του 2004. Λειτουργούσε φαρμακείο μέχρι το 2012, οπότε και το έκλεισε, παραιτούμενος των αδειών ιδρύσεως και λειτουργίας.
Ο φαρμακοποιός Β έχει άδεια εξασκήσεως του 2010 και πτυχίο του 2009. Το 2013 έλαβε άδεια ιδρύσεως φαρμακείου, αλλά δεν έλαβε στη συνέχεια άδεια λειτουργίας εντός εξαμήνου από τη λήψη της άδειας ιδρύσεως, η οποία ανακλήθηκε για το λόγο αυτό.
Ποιος προτιμάται εξ αυτών;
- Η διάταξη του στοιχείου α της παρ. 2 του άρθρου 3 είναι ανεφάρμοστη, καθόσον οι Α και Β βρίσκονται στην ίδια αφετηρία, δοθέντος ότι και οι δύο δεν διατηρούν κατά το χρόνο υποβολής της αίτησης φαρμακείο σε λειτουργία.
- Η διάταξη του αμέσως επομένου κριτηρίου υπό στοιχείο β είναι επίσης ανεφάρμοστη:
α. Για τον Α, διότι ναι μεν έχει αρχαιότερη άδεια εξασκήσεως, ωστόσο όμως έχει λάβει στο παρελθόν τουλάχιστον άδεια ιδρύσεως φαρμακείου (ελλείπει η αναγκαία σώρευση των δύο προϋποθέσεων).
β. Για τον Β, διότι έχει μεταγενέστερη του Α άδεια εξασκήσεως, ωστόσο έχει λάβει οπωσδήποτε και άδεια ιδρύσεως φαρμακείου (ελλείπει η αναγκαία σώρευση των δύο προϋποθέσεων).
Η λύση κατά συνέπεια βρίσκεται στο αμέσως επόμενο κριτήριο υπό στοιχείο γ που τυγχάνει εφαρμογής.
Προτιμάται ο Α, διότι συντρέχει υπέρ αυτού το τρίτο κατά σειρά προτίμησης κριτήριο, αυτό δηλαδή της αρχαιότητας του πτυχίου.
Για την περίπτωση του παραδείγματος αυτού υπάρχει ήδη διοικητικό προηγούμενο, με το εξής ιστορικό:
Φαρμακοποιός Α έλαβε άδεια ιδρύσεως και λειτουργίας φαρμακείου. Στη συνέχεια μεταβίβασε την επιχείρηση του φαρμακείου του σε άλλον φαρμακοποιό με τη μέθοδο της συστεγάσεως – αποσυστεγάσεως (άρθρο 36 παρ. 6 Ν. 3918/2011), παραιτούμενος στη συνέχεια της άδειας ιδρύσεως του φαρμακείου του.
Φαρμακοποιός Β έλαβε άδεια ιδρύσεως, αλλά ουδέποτε το έθεσε σε λειτουργία, επειδή δεν έβρισκε κατάλληλο κατάστημα στην αιτηθείσα εδαφική περιοχή. Η άδεια ιδρύσεως του φαρμακείου του ανακλήθηκε αυτοδίκαια μετά την πάροδο έξι μηνών από τη λήψη της.
Στη συνέχεια οι Α και Β υπέβαλαν αιτήσεις στην ίδια εδαφική περιοχή για την κάλυψη μιας μοναδικής κενής θέσης.
Ο Α είχε αρχαιότερη άδεια εξασκήσεως και αρχαιότερο πτυχίο από τον Β.
Ο Α προτιμήθηκε έναντι του Β κατ’ εφαρμογή του κριτηρίου υπό στοιχείο γ (αρχαιότητα πτυχίου).
Ο Β προσέφυγε στη συνέχεια κατά της σχετικής απόφασης της Περιφέρειας ενώπιον του Υπουργού Υγείας με το ουσιαστικό επιχείρημα ότι ο ίδιος ουδέποτε τελικά λειτούργησε φαρμακείο, ενώ ο Α (ασκήσας ήδη το προνόμιο), όχι μόνον λειτούργησε φαρμακείο, αλλά το πούλησε κιόλας προσποριζόμενος και το τίμημα. Επομένως δίκαιο θα ήταν να προτιμηθεί αυτός έναντι του Α.
Ο Υπουργός Υγείας, με τη σύμφωνη γνώμη της Φαρμακευτικής Γνωμοδοτικής Επιτροπής του άρθρου 10 του Ν. 1963/91, απέρριψε την προσφυγή του Β, επικυρώνοντας την απόφαση της Περιφέρειας, με την αιτιολογία ότι: «Ο αδειοδοτηθείς φαρμακοποιός (Α) δεν διέθετε κατά το χρόνο υποβολής της αίτησης ετέρα άδεια ίδρυσης και λειτουργίας, είχε ωστόσο λάβει στο παρελθόν και άρα (δηλαδή λόγω μη συνδρομής των δύο σωρευτικών προϋποθέσεων, σημειώνω), συντρέχοντος υπέρ αυτού του τρίτου κατά σειράν προτίμησης κριτηρίου της αρχαιότητας του πτυχίου, υπερείχε ως προς τη σειρά έναντι του προσφεύγοντος (Β)».
Τα επόμενα στη σειρά κριτήρια που αφορούν τον βαθμό του πτυχίου και του πολυτέκνου, δεν τα αξιολογώ, καθόσον αφορούν εξαιρετικά ακραίες περιπτώσεις συμπτώσεων που σπάνια εμφανίζονται.
ΤΕΛΟΣ, θα αναφερθώ στον τρίτο τρόπο διείσδυσης του ιδιώτη στην «ιδιοκτησία» φαρμακείου.
Το άρθρο 36 παρ. 6 του Ν. 3918/2011 προβλέπει τα εξής:
«Κατ’ εξαίρεση των διατάξεων των πληθυσμιακών ορίων της προηγούμενης παραγράφου, επιτρέπεται η συστέγαση στο ίδιο κατάστημα λειτουργούντος φαρμακείου με υπό ίδρυση φαρμακείο. Τα κατά την παρούσα διάταξη συστεγαζόμενα φαρμακεία λειτουργούν υποχρεωτικά με τη μορφή ομόρρυθμης εταιρείας. Στις εν λόγω εταιρείες οι συστεγαζόμενοι φαρμακοποιοί μετέχουν με ίσα ποσοστά. Στα νεοϊδρυόμενα φαρμακεία χορηγούνται αυτοτελείς άδειες ίδρυσης υπό τις προϋποθέσεις της παραγράφου 1 του παρόντος άρθρου. Εάν ο φαρμακοποιός, στο φαρμακείο του οποίου πραγματοποιείται η συστέγαση, συνταξιοδοτηθεί, παραιτηθεί για οποιονδήποτε λόγο ανακαλείται η άδεια ίδρυσης του φαρμακείου του και στον παραμένοντα φαρμακοποιό χορηγείται άδεια συνεχίσεως λειτουργίας του φαρμακείου. Ειδικά στην περίπτωση παραίτησης του ως άνω φαρμακοποιού, αυτός δύναται να ιδρύσει στο μέλλον άπαξ νέο φαρμακείο υπό τους όρους και τις προϋποθέσεις της παρούσας παραγράφου. Οι φαρμακοποιοί των συστεγαζόμενων φαρμακείων της παρούσας παραγράφου υποχρεούνται στην αυτοπρόσωπη διεύθυνση αυτών. Επίσης, τα εν λόγω φαρμακεία θεωρούνται, για τον καθορισμό του αριθμού των φαρμακείων, ως λειτουργούντα χωριστά και υποχρεούνται σε ιδιαίτερη διημέρευση και διανυκτέρευση».
Η διάταξη αυτή θεσπίσθηκε με το Νόμο Λοβέρδου, στο πλαίσιο της απελευθέρωσης του επαγγέλματος του φαρμακοποιού, προκειμένου να δημιουργηθούν θέσεις εργασίας για άνεργους φαρμακοποιούς.
Το σκεπτικό αυτό άλλωστε αναφέρεται και στην αιτιολογική έκθεση του νόμου.
Το ερώτημα που τίθεται είναι το εξής: Μπορεί ο ιδιώτης, συνεταιριζόμενος με αδειούχο – υπεύθυνο φαρμακοποιό, να λάβει, κατ’ εξαίρεση των πληθυσμιακών κριτηρίων, άδεια ιδρύσεως φαρμακείου με σκοπό τη συστέγαση με υφιστάμενο και ήδη λειτουργούν φαρμακείο; Αυτή τη δυνατότητα την είχαν και έχουν οι φαρμακοποιοί.
Η γραμματική ερμηνεία της διάταξης δεν φαίνεται να αποκλείει τέτοια δυνατότητα, καθόσον το πρώτο εδάφιο αυτής αναφέρεται στη «συστέγαση λειτουργούντος φαρμακείου με υπό ίδρυση φαρμακείο», δίχως να εξειδικεύεται αν το «υπό ίδρυση» φαρμακείο αφορά φαρμακοποιό ή ιδιώτη. Άρα θεωρητικά θα είχαν και οι δύο τη δυνατότητα αυτή.
Η ερμηνεία αυτή ήδη διακινείται ως βάσιμη σε κάποιες Περιφέρειες της Χώρας.
Στην πράξη θα μπορούσε να συμβεί το εξής:
Ιδιώτης λαμβάνει άδεια ιδρύσεως φαρμακείου κατά παρέκκλιση των πληθυσμιακών κριτηρίων. Ιδρύει ΕΠΕ με συνεταίρο (20%) έναν φαρμακοποιό – υπεύθυνο. Η ΕΠΕ συστεγάζεται με λειτουργούν φαρμακείο.
Συστήνεται μεταξύ τους ΟΕ, με μετόχους την ΕΠΕ και τον φαρμακοποιό του άλλου συστεγαζόμενου φαρμακείου. Ο τελευταίος ανακαλεί στη συνέχεια την άδειά του, λύεται η ΟΕ και η λειτουργία του φαρμακείου συνεχίζεται από την ΕΠΕ.
Συμπερασματικά: Εκτιμώ ότι η νομοθεσία για τα φαρμακεία πρέπει να είναι αντάξια του κύρους και του λειτουργήματος του φαρμακοποιού. Ας την προσέξουν λίγο περισσότερο οι αρμόδιοι.
Αθήνα, 11-03-2016
Χρήστος Αρβανίτης
www.arvanitislaw.gr
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι
ΚΩΔΙΚΟΠΟΙΗΜΕΝΗ Κ.Υ.Α.
ΑΠΟΦΑΣΗ
Αριθ. Γ5(β)/Γ.Π.οικ.82829/29-10-2015 (ΦΕΚ 2330 τ. Β’) ΡΥΘΜΙΣΗΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΟΣ ΦΑΡΜΑΚΟΠΟΙΟΥ – ΙΔΡΥΣΗ ΦΑΡΜΑΚΕΙΟΥ ΟΠΩΣ ΣΥΜΠΛΗΡΩΘΗΚΕ ΚΑΙ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ Κ.Υ.Α. Γ5(β) Γ.Π. οικ. 6915/29-01-2016 (ΦΕΚ 138 τ. Β’)
ΟΙ ΥΠΟΥΡΓΟΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ − ΥΓΕΙΑΣ
Έχοντας υπόψη:
- Τις διατάξεις:
Α) Το άρθρο 21 παρ. 3 του ισχύοντος Συντάγματος.
Β) Του άρθρου 1 παράγραφοι 1, 2 και 3 και του άρθρου 3 του ν. 1338/1983 «Εφαρμογή του Κοινοτικού δικαίου» (ΦΕΚ Α΄ 34), όπως τροποποιήθηκε από το άρθρο 6 του Ν. 1440/1984 «Συμμετοχή της Ελλάδας στο κεφάλαιο, στα αποθεματικά και στις προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, στο κεφάλαιο της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Άνθρακος και Χάλυβος και του Οργανισμού Εφοδιασμού ΕΥΡΑΤΟΜ» (ΦΕΚ Α΄ 70) και του άρθρου 65 του Ν. 1892/1990 (ΦΕΚ Α΄ 101).
Γ) Τα άρθρα 49 και 52 παρ. 1 της Συνθήκης της ΣΛΕΕ.
Δ) Του άρθρου 2 υποπαράγραφος Δ12 του Ν. 4336/2015 (ΦΕΚ Α΄ 94).
Ε) Τις αποφάσεις της Ολομέλειας Δ.Ε.Κ. (C−171/07 και C−172/07) και (C−570/07 και C−571/07).
ΣΤ) Το άρθρο 4 περ. στ΄ του Ν. 3844/2010.
Ζ) Του άρθρου 90 του Π.δ. 63/2005 «Κωδικοποίηση της νομοθεσίας για την Κυβέρνηση και τα κυβερνητικά όργανα» (ΦΕΚ Α΄ 98).
Η) Την υπ’ αριθ. Υ25/06−10−2015 άρθρα 2 και 3, απόφαση του Πρωθυπουργού (ΦΕΚ 2144/Β΄/06−10−2015) «Ανάθεση Αρμοδιοτήτων στον Αναπληρωτή Υπουργό Υγείας Παύλο Πολάκη».
Ι) Του άρθρου 45 της υπ’ αριθ. 2005/36/ΕΚ Οδηγίας (Π.δ. 38/2010).
ΙΑ) Το Π.δ. 106/2014 «Οργανισμός του Υπουργείου Υγείας» (ΦΕΚ 76/Α΄/2000).
ΙΒ) Το γεγονός ότι από τις διατάξεις της παρούσας απόφασης δεν προκαλείται δαπάνη σε βάρος του Κρατικού Προϋπολογισμού, αποφασίζουμε:
Άρθρο 1
Σκοπός
Με την παρούσα υπουργική απόφαση θεσπίζονται νέες διατάξεις που καθορίζουν την ίδρυση φαρμακείων στην Ελλάδα, την αρμόδια υπηρεσία χορηγήσεως, την διοικητική περιφέρεια ισχύος της άδειας και τα προσόντα των αιτούντων τις άδειες, φαρμακοποιών ή άλλων φυσικών προσώπων.
Άρθρο 2
Ρυθμίσεις για τις άδειες φαρμακείων
- Οι άδειες ίδρυσης φαρμακείων χορηγούνται σε φαρμακοποιούς κατόχους άδειας ασκήσεως επαγγέλματος φαρμακοποιού χώρας μέλους της Ε.Ε., καθώς και σε άλλα φυσικά πρόσωπα πολίτες κράτους−μέλους της Ε.Ε., από τη Διεύθυνση Δημόσιας Υγείας της Περιφερειακής Ενότητας της έδρας των φαρμακείων και εντός αυτής, με απόφαση του Αρμόδιου Περιφερειάρχη και δηλώνονται από τον κάτοχο της αδείας στον οικείο Φαρμακευτικό Σύλλογο εντός εξήντα (60) ημερών. Με την επιφύλαξη της παραγράφου 4 του παρόντος άρθρου, δεν χορηγείται άδεια ίδρυσης και λειτουργίας φαρμακείου σε νομικά πρόσωπα, πλην των συνεταιρισμών φαρμακοποιών μελών της Ομοσπονδίας Συνεταιρισμών Φαρμακοποιών Ελλάδος και έπειτα από αιτιολογημένη απόφαση του Δ.Σ. της ΟΣΦΕ.
- Κάθε άδεια ίδρυσης αντιστοιχεί σε ένα (1) φαρμακείο. Για το έτος 2015 επιτρέπεται η χορήγηση μέχρι πέντε (5) αδειών. Ο ανώτατος επιτρεπόμενος αριθμός χορηγούμενων αδειών αυξάνεται κατά μία (1) άδεια κατ’ ανώτατο όριο κατ’ έτος μέχρι το 2020, οπότε και ορίζεται ανώτατος επιτρεπόμενος αριθμός αδειών οι δέκα (10) άδειες σε πανελλαδική κλίμακα.
- Οι άδειες ίδρυσης φαρμακείων χορηγούνται σύμφωνα με τις διατάξεις της παραγράφου 3 του άρθρου 36 του Ν. 3918/2011 (ΦΕΚ 31 Α΄)», όπως ισχύει.
- Τα φαρμακεία των ιδιωτών μη φαρμακοποιών που ιδρύονται μετά την έναρξη ισχύος της παρούσας απόφασης λειτουργούν υποχρεωτικά με την μορφή της Εταιρείας Περιορισμένης Ευθύνης, που πρέπει να έχει συσταθεί πριν τη χορήγηση της άδειας λειτουργίας του φαρμακείου. Στην εταιρική σύνθεση των ΕΠΕ στις οποίες συμμετέχουν μη φαρμακοποιοί, μετέχει υποχρεωτικά ως εταίρος, με ποσοστό συμμετοχής τουλάχιστον 20%, και ο ορισθείς υπεύθυνος φαρμακοποιός για την λειτουργία κάθε φαρμακείου. Τα φαρμακεία για τα οποία δίδεται άδεια ίδρυσης σε φαρμακοποιό, μπορούν να λειτουργούν ως ατομικές επιχειρήσεις είτε με όποια εταιρική μορφή του αστικού δικαίου επιλέξουν οι εταίροι τους, πλην εκείνης της ανώνυμης εταιρείας.
- Η χορήγηση άδειας ίδρυσης σε φαρμακοποιό, κάτοχο άδειας ασκήσεως επαγγέλματος φαρμακοποιού κράτους μέλους της ΕΕ και άλλα φυσικά πρόσωπα, πολίτες κράτους−μέλους ΕΕ, δεν υπόκειται σε κανένα περιορισμό πλην των σχετικών με τα πληθυσμιακά όρια και τις τιθέμενες προϋποθέσεις στην παρούσα κοινή υπουργική απόφαση.
- Για την απόκτηση της άδειας ιδρύσεως φαρμακείου απαιτείται ο αιτών (φαρμακοποιός ή μη) να έχει τα κατωτέρω προσόντα, που αποδεικνύονται από τα υποβαλλόμενα αντίστοιχα έγγραφα, όπως προσδιορίζονται στις οικείες διατάξεις και του άρθρου 216 Ν. 4281/2014 (160Α), ήτοι:
α) Την ελληνική ιθαγένεια ή την υπηκοότητα ενός των κρατών−μελών της Ε.Ε.
β) Να μην έχει καταδικασθεί αμετάκλητα σε οποιαδήποτε ποινή ή κλοπή, υπεξαίρεση, απάτη, εκβίαση, πλαστογραφία, εγκλήματα κατά των ηθών, συκοφαντική δυσφήμιση για πράξεις που έχουν σχέση με την άσκηση του επαγγέλματος του, κιβδηλεία, παραχάραξη, παράβαση των διατάξεων του άρθρου 5 του Ν. 1729/1987 (όπως τροποποιήθηκε από τον Ν. 3204/2003 ΦΕΚ 144 Α΄) και καθ’ υποτροπή του άρθρου 11 του ίδιου νόμου καθώς και του Ν. 3591/2008, του άρθρου 187Α του Ποινικού Κώδικα όπως αυτός ισχύει ή να μην έχει καταδικασθεί αμετάκλητα για κακούργημα ή καθ’ υποτροπή για πλημμέλημα για το οποίο επεβλήθη η στέρηση των πολιτικών του δικαιωμάτων ή να μην έχει παραπεμφθεί με αμετάκλητο βούλευμα για κάποιο από τα παραπάνω αδικήματα.
γ) Να μην οφείλει στο Ελληνικό Δημόσιο οποιαδήποτε οφειλή από φόρους, πρόστιμα ή άλλη αιτία.
δ) Οι κάτοχοι άδειας ασκήσεως επαγγέλματος φαρμακοποιού να μην έχουν τιμωρηθεί για παραβάσεις της φαρμακευτικής νομοθεσίας με οριστική ανάκληση της άδειας ιδρύσεως φαρμακείου ή φαρμακαποθήκης.
- Η παράγραφος 1 του άρθρου 3 του Ν. 1963/1991 (ΦΕΚ 138 Α΄) καταργείται. Οι αιτήσεις για απόκτηση άδειας ίδρυσης φαρμακείου υποβάλλονται σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 30, παράγραφος 1 του Ν. 4272/2014 (ΦΕΚ 145 Α΄) και κρίνονται συνολικά ως εξής:
α) Εάν συντρέχουν αιτήσεις φαρμακοποιών ή/και ιδιωτών μη φαρμακοποιών με αιτήσεις συνεταιρισμών φαρμακοποιών μελών της ΟΣΦΕ, προτιμώνται οι φαρμακοποιοί ή/και οι ιδιώτες μη φαρμακοποιοί που αξιολογούνται με τα αυτά κριτήρια κατά το επόμενο β΄ εδάφιο και έπονται οι συνεταιρισμοί.
β) Εάν συντρέχουν αιτήσεις φαρμακοποιών και ιδιωτών−μη φαρμακοποιών, η μεταξύ τους σειρά προτίμησης προκύπτει σύμφωνα με τα κριτήρια της παρ. 2 του άρθρου 3 του Ν. 1963/1991, τα οποία εφαρμόζονται μεταξύ των αιτούντων φαρμακοποιών και των δηλωθέντων από τους ιδιώτες ως υπεύθυνων για τη λειτουργία του φαρμακείου, φαρμακοποιών (ΦΕΚ Α΄ 138).
γ) Εάν συντρέχουν αιτήσεις περισσότερων του ενός φαρμακοποιών, ως προς τη μεταξύ τους σειρά προτίμησης εφαρμόζονται οι διατάξεις της παρ. 2 του άρθρου 3 του Ν. 1963/1991 (ΦΕΚ Α΄ 138).
δ) Εάν συντρέχουν αιτήσεις περισσότερων ιδιωτών, μη φαρμακοποιών, η μεταξύ τους σειρά καθορίζεται ανάλογα με τη σειρά προτίμησης των δηλωθέντων από αυτούς υπεύθυνων για τη λειτουργία του φαρμακείου φαρμακοποιών, για τους οποίους εφαρμόζονται επίσης οι διατάξεις της παρ. 2 του άρθρου 3 του Ν. 1963/1991 (ΦΕΚ Α΄ 138).
Άρθρο 3
Μεταβατική διάταξη
Αποφάσεις ιδρύσεως φαρμακείων που εκδόθηκαν κατά παρέκκλιση του ν. 4336/2015 από Διευθύνσεις Δημόσιας Υγείας στην περίοδο από 20 Αυγούστου 2015 μέχρι την δημοσίευση της παρούσας κοινής υπουργικής απόφασης, διατηρούν την ισχύ τους.
Άρθρο 4
Η έναρξη ισχύος της παρούσης απόφασης ορίζεται από τη δημοσίευσή της στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.
Η απόφαση αυτή να δημοσιευθεί στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.
Αθήνα, 29 Οκτωβρίου 2015
ΟΙ ΥΠΟΥΡΓΟΙ
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ, ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ
ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΣΤΑΘΑΚΗΣ
ΥΓΕΙΑΣ
ΑΝΔΡΕΑΣ ΞΑΝΘΟΣ